مقاله کریم خان زند و قدرت گیری سلسله زندیه در ایران شامل تاریخچه رشد قدرت کریم خان زند، فتح مناطق مختلف ایران و اقدامات نظامی و عمرانی او در شیراز می باشد.
مقدمه
کریم خان زند، بنیان گذار سلسله زندیه، یکی از شخصیت های برجسته تاریخ ایران است که نقش مهمی در تحولات سیاسی و اجتماعی قرن هجده میلادی ایفا کرد. وی از طایفه زند بود که در اطراف ملایر سکونت داشتند و پس از فرمان نادرشاه به خراسان کوچانده شدند. پس از مرگ نادرشاه، ایلات زند به سمت ملایر برگشتند و رهبری آن ها به دست کریمخان و برادرش صادق خان افتاد. کریمخان در ابتدا به راهزنی پرداخت و به تدریج توانست تمامی منطقه را تحت کنترل خود درآورد. این آغاز سلطنت وی در مناطق مختلف ایران بود.
پس از تسلط بر همدان، کریم خان قدرت خود را به شدت افزایش داد و علی مردان خان زند را به اصفهان فراخواند. در پی شکست حاکم اصفهان، ابوالفتح خان، کریم خان به توافقی با شاه اسماعیل سوم رسید و خود به عنوان "وکیل الدوله" در اصفهان حکمرانی کرد. همچنین، در جنگ ها و مبارزات متعدد توانست به پیروزی های چشمگیری دست یابد و مناطق مختلفی از جمله فارس، کرمانشاه و جزایر خلیج فارس را دوباره به دست آورد.
علاوه بر اقدامات نظامی، کریمخان به عمران و آبادانی نیز توجه ویژه ای داشت. در شیراز، به عنوان پایتخت خود، بسیاری از بناهای ارزشمند را ساخته و با ایجاد بازارها، باغ ها و مساجد متعدد، رونق جدیدی به شهر داد. امروزه بسیاری از آثار معماری و فرهنگی شیراز به نام کریمخان زند باقی مانده است.
مرگ کریمخان زند در شیراز در نهایت در سال ۱۱۸۹ هجری قمری رخ داد و آرامگاه وی در عمارت کلاه فرنگی که امروزه به موزه پارس تبدیل شده است، قرار دارد. با این حال، پس از پیروزی آقا محمدخان قاجار، دستور انتقال جسد وی به تهران و دفن آن زیر تخت سلطنتی صادر شد، که نمادی از پایان حکومت زندیه و آغاز سلطنت قاجار بود.
