این کتاب اجرای پایپینگ در پروژه های تأسیسات صنعتی را بررسی کرده و روش های علمی و اجرایی مرتبط با آن را تشریح می کند.
مقدمه:
در دنیای صنعتی امروز، پایپینگ به عنوان یکی از ارکان اساسی در تأسیسات صنعتی شناخته می شود. شبکه های لوله کشی نقش کلیدی در انتقال سیالات، گازها و مواد شیمیایی در پروژه های عظیم دارند و طراحی و اجرای صحیح آن، بر عملکرد و ایمنی تأسیسات تأثیر مستقیم می گذارد. درک عمیق از استانداردها، روش های اجرایی و مدیریت پروژه در این حوزه، ضرورتی اجتناب ناپذیر است.
پروژه های پایپینگ شامل مراحل متعددی از طراحی مفهومی تا بهره برداری و نگهداری می شوند. در این مسیر، آشنایی با سیستم های مدیریتی، انواع قراردادها، اصول مناقصه و برآورد هزینه از اهمیت ویژه ای برخوردار است. هر پروژه صنعتی نیازمند سازماندهی دقیق و بهره گیری از تخصص های مختلف مهندسی است که همگی باید در چارچوب استانداردهای بین المللی و دستورالعمل های فنی اجرا شوند.
ساختار سازمانی پروژه های پایپینگ شامل بخش های مختلفی از جمله طراحی، تأمین تجهیزات، نصب و اجرای لوله کشی و تست های کنترل کیفی است. در هر یک از این مراحل، شناخت فرآیندها و استفاده از تکنیک های اجرایی مناسب، کیفیت و دوام تأسیسات را تضمین می کند. به علاوه، تطبیق روش های اجرایی با الزامات ایمنی و محیط زیستی، از الزامات حیاتی در این پروژه ها محسوب می شود.
مدارک مهندسی مورد نیاز در اجرای پایپینگ شامل نقشه های فرآیندی، نقشه های لوله کشی، مدارک ساپورت و مشخصات مواد و اتصالات است. هر یک از این اسناد، نقش کلیدی در هماهنگی تیم های اجرایی و جلوگیری از بروز مشکلات فنی در مراحل نصب و بهره برداری دارند. انتخاب صحیح متریال ها و روش های جوشکاری نیز بر دوام و کارایی شبکه های لوله کشی تأثیرگذار است.
در کنار مسائل فنی، شناخت انواع قراردادهای اجرایی مانند قراردادهای قیمت مقطوع، فهرست بهایی و پیمان مدیریت، درک صحیحی از روند اجرای پروژه ایجاد می کند. از طرفی، مراحل اجرایی نظیر تأمین مالی، تجهیز کارگاه، خرید تجهیزات و اجرای فیزیکی پروژه، همگی نیازمند برنامه ریزی دقیق و نظارت مستمر هستند.
این کتاب با تکیه بر تجربیات عملی در صنعت نفت، گاز و انرژی، تلاش دارد تا مفاهیم اساسی پایپینگ را به زبانی روشن و ساختاری منظم ارائه دهد. مطالب آن با هدف پوشش دهی به چالش های اجرایی، استانداردهای فنی و روش های کاربردی در پروژه های تأسیسات صنعتی تدوین شده است.
فهرست مطالب
فصل اول: کلیات پروژه های اجرایی در تأسیسات صنعتی
۱- مقدمه
۲- سیستم های مدیریتی پروژه های اجرایی
۲-۱- تعریف پروژه های اجرایی
۲-۲- ساختار سازمانی برای پروژه های اجرایی
۲-۲-۱- اجزاء تشکیل دهنده سازمان پروژه
۲-۲-۲- روابط میان اجزاء تشکیل دهنده سازمان پروژه
۳- برخی انواع قراردادهای اجرایی
۳-۱- قرارداد قیمت مقطوع (Lump Sum)
۳-۲- قراردادهای فهرست بهایی (Unit Rate)
۳-۳- قراردادهای پیمان مدیریت (Cost Plus)
۳-۴- قراردادهای نفر ساعتی (Man Power)
۴- مناقصه و برآورد قیمت
۴-۱- مناقصه طرح
۴-۲- مناقصه تعیین مشاور
۴-۳- مناقصه تعیین تهیه کنندگان
۴-۴- مناقصه تعیین پیمانکاران اجرایی
۵- مراحل اجرایی پروژه واحد صنعتی
۵-۱- اختصاص منابع مالی
۵-۲- آغاز طراحی پروژه
۵-۳- تجهیز کارگاه کارفرما
۵-۴- خرید تجهیزات
۵-۵- تعیین پیمانکار اجرایی
۵-۶- اجرای فیزیکی پروژه
۵-۷- پایان پروژه
۶- چارت سازمانی پروژه اجرایی
۷- معرفی واحدهای مختلف مهندسی در پروژه های اجرایی صنعتی
۷-۱- گروه عمران (Civil)
۷-۲- گروه نصب تجهیزات (Mechanical)
۷-۳- گروه اسکلت فلزی (Structure)
۷-۴- گروه لوله کشی صنعتی (Piping)
۷-۵- گروه برق (Electrical)
۷-۶- گروه ابزار دقیق (Instrument)
۷-۷- گروه فرآیند (Process)
۷-۸- گروه برنامه ریزی و کنترل پروژه (Planning & Project Control)
۵-۱-۶-۴- نقشه های اجزاء مخصوص (Special Piping Detail)
۵-۲- مدارک ساپورت
۵-۲-۱- مشخصات ساپورت (Pipe Support Specification)
۵-۲-۲- مشخصات رنگ آمیزی ساپورت ها (Support Painting Specification)
۵-۲-۳- فهرست اطلاعات ساپورت (Support Index)
۵-۲-۴- لیست ساپورت (Support List)
۵-۲-۵- نقشه جزئیات ساپورت (Support Drawing Details)
۵-۲-۶- نقشه ساپورت های مخصوص (Special Support Details)
۶- شناسایی اجزاء Piping
۶-۱- لوله و انواع آن
۶-۱-۱- لوله های فلزی
۶-۱-۲- لوله های غیر فلزی
۶-۱-۳- لوله های پوشش دار از داخل و خارج
۶-۲- اتصالات لوله کشی (Fitting)
۶-۲-۱- زانویی (Elbow)
۶-۲-۲- کاهنده (Reducer)
۶-۲-۳- فلنج (Flange)
۶-۲-۴- سه راهی (Tee)
۶-۲-۵- او-لت (O-Let)
۶-۲-۶- چهارراه (Cross)
۶-۲-۷- لترال (Lateral)
۶-۲-۸- درپوش (Plug & Cap)
۶-۲-۹- کوپلینگ ها (Coupling)
۶-۲-۱۰- مهره ماسوره (Union)
۶-۲-۱۱- بوشی هشت وجهی (Hexagonal Bushing)
۶-۳- شیرآلات
۶-۳-۱- شیرهای قابل کنترل توسط بهره بردار
۶-۳-۲- شیرهای اتوماتیک
۶-۴- دیگر اجزاء Piping
۶-۴-۱- صافی (Strainer)
۶-۴-۲- تله بخار (Steam Trap)
۶-۴-۳- اتصال انعطاف پذیر (Flexible)
۶-۴-۴- اتصال انبساطی (Expansion Joint)
۶-۴-۵- توری یا صافی موقت (Screen or Temporary Strainer)
۶-۴-۶- مسدود کننده مسیر (Figure 8 or Spectacle Blind)
۶-۴-۷- فاصله پرکن (Spacer)
۶-۴-۸- پیچ و مهره (Bolt & Nut)
۶-۴-۹- گسکت ها (Gasket)
۶-۴-۱۰- فلنج کورکن (Blind Flange)
۷- مقدمات اجرایی Piping
۷-۱- کنترل و مقایسه نقشه های ایزومتریک با P&ID و Plan
۷-۲- سرجوش گذاری
۷-۳- اسپول بندی (Spool)
۷-۴- محاسبات طول و سایر شاخص های نقشه ها
۷-۵- درخواست متریال مورد نیاز
۷-۶- تهیه اسپول شیت (Spool Sheet) برای سری سازی
نحوه مدیریت اطلاعات گروه Piping
۸-۱- دفتر فنی Piping
۸-۱-۱- بررسی کلیه مدارک و نقشه های Piping
۸-۱-۲- ایجاد نقشه های اجرائی
۸-۱-۳- انجام کارهای مقدماتی جهت امور اجرا
۸-۱-۴- ایجاد جداول و نرم افزارهای لازم
۸-۱-۴-۱- جدول سرجوش ها (Joint History)
۸-۱-۴-۲- جدول متریال مورد نیاز (MTO)
۸-۱-۴-۳- لیست ساپورت ها
۸-۱-۵- تنظیم گزارشات روزانه و هفتگی
۸-۱-۶- به روز نمودن داده ها و اطلاعات برگشتی از سوی اجرا
۸-۱-۷- اصلاح صورت وضعیت پیمانکاران و کمک به ایجاد صورت وضعیت اصلی
۸-۱-۸- بررسی مدارک اعتباری و اعلام نواقص
۸-۱-۹- کمک به تنظیم گزارش ماهانه
۸-۱-۱۰- انعکاس مشکلات نقشه ها به کارفرما
۸-۱-۱۱- پیگیری تعهدات قراردادی و مدیریتی
۸-۱-۱۲- کنترل ابعادی در کار پیش ساخت
۸-۱-۱۳- تنظیم صورت مجالس کارگاهی و پیگیری آنها
۸-۱-۱۴- پیگیری دستور کارهای ابلاغ شده
۸-۱-۱۵- تنظیم اولویت بندی اجرائی
۸-۲- واحد کنترل کیفیت
۸-۲-۱- کنترل کیفیت جوش
۸-۲-۲- آزمایشات مخرب و غیر مخرب
۸-۲-۲-۱- بازرسی ظاهری (Visual Check) VT
۸-۲-۲-۲- تست رادیوگرافی (Radiography Test) RT
۸-۲-۲-۳- تست مایعات نافذ (Penetrant Test) PT
۸-۲-۲-۴- تست امواج ماوراء صوت (Ultrasonic Test) UT
۸-۲-۲-۵- تست هوا (Pneumatic Test)
۸-۲-۲-۶- تست هیدرواستاتیکی (Hydrostatic Test)
۸-۲-۲-۷- رپینگ و تست عایق کاری خطوط زیرزمینی
۸-۲-۲-۸- تست جرقه (Spark Test)
۸-۲-۳- بازرسی رنگ و سندبلاست
۸-۲-۳-۱- کنترل عملیات سندبلاست
۸-۲-۳-۲- بازرسی رنگ آمیزی
۸-۲-۴- عایق کاری و کنترل آن (Holiday Test)
۸-۲-۴-۱- عایق کاری با عایق های قطاع استوانه ای (Pipe Section)
۸-۲-۴-۲- عایق کاری با عایق های پتویی (Mineral Fiber Blanket)
۸-۲-۴-۳- عایق کاری ترکیبی
۸-۲-۴-۴- عایق کاری با عایق کلسیم سیلیکات (Brick Type Calcium Silicate)
۸-۲-۴-۵- عایق کاری به روش تزریقی (Injection)
۸-۲-۴-۶- بازرسی عایق کاری
۸-۲-۵- تنظیم مدارک کنترل کیفیت و بازرسی فنی
۸-۲-۶- چارت سازمانی واحد کنترل کیفیت
۹- تنظیم اولویت بندی پیش ساخت و نصب Piping
۹-۱- اولویت بندی با شرایط متعارف
۹-۱-۱- خطوط زیرزمینی به عنوان اولویت اول پیش ساخت
۹-۱-۲- خطوط رو زمینی
۹-۲- اولویت بندی با شرایط نامتعارف
۱۰- عملیات پیش ساخت Piping و کنترل آن
۱۰-۱- ایجاد کارگاه مناسب برای پیش ساخت Piping
۱۰-۲- تجهیز کارگاه پیش ساخت Piping
۱۰-۳- انتخاب محل نگهداری اسپول های ساخته شده (Spool Yard)
۱۰-۴- انبار موقت اجناس و ابزار
۱۰-۵- مقدمات پیش ساخت Piping
۱۰-۵-۱- آماده کردن نقشه های لازم
۱۰-۵-۲- انجام کارهای انباری
۱۰-۵-۳- تجهیز نیروهای اجرائی
۱۰-۶- آغاز عملیات پیش ساخت Piping
۱۰-۶-۱- روش خط تولید و سری سازی
۱۰-۶-۲- اسپول سازی به روش سنتی
۱۰-۷- کنترل عملیات پیش ساخت
۱۰-۷-۱- کنترل ابعاد و اندازه و کنترل متریال
۱۰-۷-۲- کنترل عملیات جوشکاری و پروسه تولید
۱۰-۸- انجام عملیات سندبلاست و رنگ اسپول ها
۱۰-۹- حمل و نگهداری اسپول ها
۱۱- تنظیم اولویت بندی نصب در Piping
۱۲- اجرای عملیات نصب Piping و کنترل آن
۱۲-۱- مقدمات نصب Piping
۱۲-۲- عملیات تنش زدایی در Piping یا (Post Weld Heat Treatment) PWHT
۱۲-۳- کنترل عملیات نصب
۱۳- تهیه نقشه هایی چون ساخت (As Built)
۱۴- سیستم گزارش دهی در عملیات پیش ساخت و نصب Piping
۱۵- تهیه صورت وضعیت در Piping
۱۵-۱- شرح کار در فعالیت های Piping
۱۵-۲- ساختار شکست درصدی کار (Working Break Down Structure) WBS
۱۵-۳- مشخصات صورت وضعیت Piping
۱۵-۳-۱- ریز متره
۱۵-۳-۲- خلاصه متره
۱۵-۳-۳- خلاصه مالی
۱۵-۳-۴- برگه مالی
۱۶ - تکیه گاه های لوله کشی یا ساپورت (Piping Support)
۱۶-۱ - انواع ساپورت و اجزاء تشکیل دهنده آن
۱۶-۱-۱ - ساپورت های پایه (Base Supports)
۱۶-۱-۲ - نگهدارنده (Fixture)
۱۶-۱-۳ - آویز (Hanger)
۱۶-۱-۴ - کفشک (Shoe)
۱۶-۲ - مقدمات اجرای ساپورت
۱۶-۲-۱ - مقدمات فنی ساخت ساپورت
۱۶-۲-۱-۱ - مدارک مورد نیاز جهت ساخت ساپورت
۱۶-۲-۱-۲ - جدول MTO کل برای ساپورت
۱۶-۲-۱-۳ - آماده سازی نقشه ها و لیست های لازم
۱۶-۲-۲ - مقدمات اجرائی ساخت و نصب ساپورت
۱۶-۲-۲-۱ - تجهیز کارگاه ساخت ساپورت
۱۶-۲-۲-۲ - تجهیز پرسنل کارگاه ساخت ساپورت
۱۶-۳ - اولویت بندی ساخت و نصب ساپورت
۱۶-۴ - تنظیم صورت وضعیت کار ساپورت
۱۶-۴-۱ - ساختار شکست درصد ساپورت یا (Support WBS)
۱۶-۴-۲ - ریز متره ساپورت
۱۶-۴-۳ - خلاصه متره و خلاصه مالی
۱۶-۴-۴ - برگه مالی
۱۷ - تست پکیج های Piping
۱۷-۱ - تنظیم پکیج Piping
۱۷-۱-۱ - تنظیم مدارک پایه
۱۷-۱-۲ - لوپ بندی مسیرهای تست در پکیج
۱۷-۱-۳ - تکمیل مدارک تست پکیج
۱۷-۲ - پانچ تست پکیج قبل از تست
۱۷-۳ - تست مجموعه خطوط پکیج
۱۷-۴ - تحویل پکیج به گروه های اجرائی جهت نصب ملحقات
۱۷-۵ - پانچ تست پکیج بعد از تست
۱۷-۶ - عملیات رنگ آمیزی و لکه گیری (Painting & Touch-Up)
۱۷-۷ - Electrical or Steam Tracing
۱۷-۸ - عایق کاری (Insulating)
۱۷-۹ - Box-Up و Reinstatement
۱۸ - سخنی چند با کارفرمایان، مشاوران و مجریان طرح ها
فصل سوم - راهنمای CD ضمیمه (فایل های کمکی)
۱- فرم های QC و گزارشات
۱-۱ - فرم تحویل فیت آپ (QC Form 1)
۱-۲ - فرم تحویل جوشکاری روزانه (QC Form 2)
۱-۳ - فرم تحویل سندبلاست و رنگ آستری (QC Form 3)
۱-۴ - فرم تحویل رنگ میانی (QC Form 4)
۱-۵ - فرم تحویل رنگ لایه نهایی (QC Form 5)
۱-۶ - گزارش تحویل عملیات عایق کاری (QC Form 6)
۱-۷ - فرم تحویل عملیات رپینگ (Wrapping) (QC Form 7)
۱-۸ - فرم تحویل تست رادیوگرافی (QC Form 8)
۱-۹ - فرم تحویل تست رنگ های نافذ (QC Form 9)
۱-۱۰ - فرم ثبت و تحویل پدهای تقویتی (QC Form 10)
۱-۱۱ - فرم معرفی جوشکار به بازرسی جهت تست (QC Form 11)
۱-۱۲ - فرم مشخصات فنی جوشکاران (WPQ) (QC Form 12)
۱-۱۳ - فرم تحویل عملیات تنش زدایی (QC Form 13)
۱-۱۴ - فرم اعلام برنامه رادیوگرافی (QC Form 14)
۱-۱۵ - فرم تحویل ساخت ساپورت (QC Form 15)
۱-۱۶ - فرم تحویل نصب ساپورت (QC Form 16)
۲- فرم های مورد مصرف در تست پکیج Piping
۲-۱ - برگه جلد تست پکیج (Cover Sheet) (TP Form 1)
۲-۲ - برگه فهرست مدارک پکیج (TP Form 2)
۲-۳ - گزارش تست خطوط در پکیج (TP Form 3)
۲-۴ - چک لیست (TP Form 4)
۲-۵ - فرم عیب یابی و رفع عیب قبل از تست (TP Form 5)
۲-۶ - فرم فلاشینگ خطوط (TP Form 6)
۲-۷ - گواهی کالیبراسیون درجه های تست (TP Form 7)
۲-۸ - فرم عیب یابی و رفع نواقص بعد از تست (TP Form 8)
۲-۹ - خلاصه Joint History (TP Form 9)
۳ - فرم نامه های فنی (Technical Query)
۴ - فرم نقشه استپول شیت
۵ - جداول و لیست ها
۵-۱ - Joint History
۵-۱-۱ - Line Information
۵-۱-۲ - QA/QC Information
۵-۱-۳ - Test Package Information
۵-۱-۴ - Precommissioning
۵-۲ - لیست اصلی متریال یا M.T.O
۵-۲-۱ - M.T.O Line Information
۵-۲-۲ - M.T.O Material Status
۵-۳ - لیست اصلی متریال ساپورت (Support M.T.O)
مراجع
