این پاورپوینت به بررسی معماری ایران قبل از اسلام و بعد از اسلام و تغییرات فرهنگی، زیبایی شناختی و ساختاری آن ها می پردازد.
مقدمه:
معماری ایران قبل از اسلام و بعد از اسلام بازتابی از تحولات عمیق فرهنگی، دینی و اجتماعی در طول قرون مختلف است. پیش از ورود اسلام، معماری ایرانی به ویژه در دوران هخامنشی و ساسانی بر پایه ی شکوه سلطنتی، تناسبات هندسی، نظم فضایی و عظمت در مقیاس طراحی شده بود. عناصر نمادین همچون کاخ های تخت جمشید و آتشکده های بزرگ، نمایشگر روحیه ی سلطه جو و قدرت طلبانه ی آن دوران بودند که بیشتر بر شکوه بیرونی و عظمت سلطنت تأکید داشتند.
با ورود اسلام، معماری ایران وارد مرحله ای جدید شد که در آن جنبه های معنوی، روحانی و کارکردی به شکل برجسته تری مورد توجه قرار گرفت. برخلاف گذشته که طراحی ها اغلب برای تجلیل از پادشاهان صورت می گرفت، معماری پس از اسلام بر محور ارزش های جمعی، معنویت و اصول دینی استوار شد. مسجدها، مدارس علمیه، آرامگاه ها و سایر بناهای مذهبی جای کاخ ها و نیایشگاه های باستانی را گرفتند و فرم ها و تزئینات، منعکس کننده ی باورهای اسلامی شدند.
یکی از مهم ترین تفاوت های معماری ایران قبل از اسلام و بعد از اسلام در نگرش به فضا و تزئینات قابل مشاهده است. معماری اسلامی ایران با بهره گیری از هندسه ی پیچیده، اسلیمی ها، مقرنس ها و استفاده ی نمادین از نور، فضا را به تجربه ای روحانی تبدیل کرد. در حالی که معماری ساسانی بیشتر به فضاهای بزرگ با طاق های سنگین و تزئینات محدود تکیه داشت، معماری اسلامی با بهره گیری از تزئینات پیچیده تر و مصالح سبک تر به تعادلی میان زیبایی و معنا دست یافت.
گستره ی معماری اسلامی ایران از نظر مکانی بسیار وسیع بود و شامل مناطقی از آسیای میانه، قفقاز، هند، افغانستان، و ترکیه می شد. این گستره ی جغرافیایی سبب شد تا معماری ایرانی پس از اسلام تحت تأثیر متقابل فرهنگ های مختلف قرار گرفته و در نتیجه، سبک های متنوعی چون مکتب ایرانی، مکتب عثمانی، و مکتب مغربی در آن قابل شناسایی باشند. با این حال، اصول مشترک همچون قبله گرایی، استفاده از گنبد، و شبستان های ستون دار در سراسر این فضاهای جغرافیایی حفظ شد.
با توجه به گذر زمان، معماری اسلامی ایران نیز دستخوش تحولاتی شد. در دوره های مختلف چون سلجوقی، ایلخانی، صفوی و قاجار، ما شاهد تغییر در مصالح، فرم ها، تزئینات و حتی ساختارهای کاربری هستیم. برای مثال، کاشی کاری های فیروزه ای در دوران سلجوقی، توسعه ی گنبدهای دوپوش در دوره ی تیموری، و معماری کاخ های مجلل دوره ی صفوی نشانگر پویایی در ساختار معماری اسلامی ایران هستند.
برخلاف تصور برخی از منتقدان که معتقدند معماری اسلامی بیش از اندازه تزئینی است و فاقد ساختار استاتیکی می باشد، در واقع تزئینات در این سبک نه تنها جنبه ی زیبایی شناختی دارد، بلکه کارکرد نمادین و حتی سازه ای نیز ایفا می کند. مقرنس ها، گچ بری ها و نقوش هندسی نه تنها فضا را تلطیف می کنند، بلکه نقش مهمی در توزیع بار و تأثیرات سازه ای دارند.
در یک جمع بندی، می توان گفت که تفاوت اصلی میان معماری ایران قبل از اسلام و بعد از اسلام نه صرفاً در فرم های فیزیکی، بلکه در نگرش بنیادین به ساخت و معنا نهفته است. معماری پیش از اسلام بر قدرت و شکوه تکیه داشت، در حالی که معماری پس از اسلام در پی تلفیق زیبایی، کارکرد، و معنویت بود. این دو دوره، گرچه از نظر ظاهری تفاوت هایی دارند، اما در بسیاری از ویژگی های فنی و مهندسی دارای تداوم فرهنگی نیز هستند.
فهرست مطالب
تفاوت و شباهت های آثار معماری ایران قبل و بعد از اسلام
ویژگی ها معماری اسلامی
معماری جهان اسلام
گستره مکانی
گستره زمانی
معماری اسلامی در تاج محل
نقد معماری اسلامی
روشهای ساخت و تزیین
طرحهای معماری قبل از اسلام ایران
تصاویری از معماری ایران قبل از اسلام
ایوان:
مسجد های چهار ایوانی
تزیین معماری :
معماری بعد از اسلام
پایان
