پاورپوینت حافظ شیرازی

این پاورپوینت به بررسی زندگی و اشعار خواجه حافظ شیرازی، یکی از بزرگ ترین شاعران ایرانی، می پردازد و اهمیت فرهنگی و ادبی او را تحلیل می کند.

حافظ شیرازی

حافظ شیرازی، شاعر بزرگ و بی نظیر ایران، با غزلیات جاودانه اش یکی از مهم ترین شخصیت های ادبی جهان به شمار می آید. زندگی و اشعار او نه تنها بر فرهنگ ایران تأثیر گذارده، بلکه در محافل جهانی نیز به شدت مورد توجه قرار گرفته است. حافظ به عنوان یکی از سخنوران برجسته تاریخ، در آثارش به عمق معانی و رموز زندگی پرداخته و با اشعار خود تحولی در ادبیات فارسی ایجاد کرده است. اشعار او به ویژه در دوره های هجدهم و نوزدهم میلادی به زبان های اروپایی ترجمه شده و آثارش در محافل ادبی جهانی شناخته شد.

خواجه حافظ شیرازی که در دوران زندگی خود در دربار شاهان آل مظفر مشغول به کار بود، در کنار شاعری، شغل دیوانی نیز داشته است. این ترکیب زندگی فردی و اجتماعی در اشعار او انعکاس یافته و تصاویری عمیق از عصر خود و جامعه آن زمان ارائه می دهد. شیرازی، در دیوان خود، به مسائلی چون عشق، عرفان، و زندگی اجتماعی پرداخته و اشعارش همچنان به عنوان منبعی غنی برای پژوهش های ادبی و فلسفی مورد استفاده قرار می گیرند.

آرامگاه حافظ در شیراز که هم اکنون به یکی از جاذبه های مهم گردشگری تبدیل شده است، محلی است که نه تنها ایرانیان بلکه علاقه مندان از سراسر جهان را به خود جذب می کند. این مکان مقدس با فضای پر از عطر گل ها و زیبایی های طبیعی، خاطره ای از اشعار ناب حافظ را در دل خود نگه می دارد و همیشه با شور و شوق اشعار او در هم آمیخته است.

اشعار حافظ به عنوان یک مرجع فرهنگی و ادبی در زندگی روزمره ایرانیان جایگاه ویژه ای دارند و مراسم بزرگداشت حافظ در هر سال در تاریخ ۲۰ مهرماه، یادآور این شاعر بزرگ و آثار جاودانه او است.

زندگینامه حافظ شیرازی

اطلاعات دقیقی از خانواده و اجداد خواجه حافظ در دست نیست، اما به نظر می رسد پدرش بهاءالدین نام داشته و مادرش اهل کازرون بوده است.

در اشعار او، که می تواند منبعی معتبر برای آگاهی از زندگی اش باشد، تنها اشارات کمی به زندگی شخصی و خصوصی او دیده می شود. بیشتر اطلاعات موجود در تذکره ها به افسانه ها و تصورات عمومی پیرامون شخصیت حافظ برمی گردد که توسط عوام ساخته شده است.

با این حال، آنچه از دیوان حافظ و برخی منابع معتبر می توان استنباط کرد این است که او در خانواده ای با وضعیت مالی متوسط در جامعه زمان خود به دنیا آمده است. این نکته در نظر گرفته می شود که در آن زمان، تحصیل علم بیشتر مختص خانواده های مرفه و گاهی متوسط جامعه بود. در دوران نوجوانی، حافظ قرآن را با چهارده روایت حفظ کرده و به همین دلیل به این لقب ملقب گشته است.

در دوران امارت شاه شیخ ابواسحاق (متوفی ۷۵۸ ه‍. ق)، حافظ به دربار راه یافت و احتمالاً در سمت های دیوانی مشغول به کار شد. در قطعه ای که با مطلع «خسروا، دادگرا، شیردلا، بحرکفا / ای جلال تو به انواع هنر ارزانی» به شاه جلال الدین مسعود، برادر بزرگ شاه ابواسحاق خطاب می شود، حافظ به طور ضمنی اشاره می کند که سه سال در دربار حضور داشته است. شاه مسعود کمتر از یک سال، در سال ۷۴۳ ه‍. ق حاکم شیراز بود، بنابراین می توان نتیجه گرفت که حافظ از جوانی در دربار فعالیت می کرده است. علاوه بر شاه ابواسحاق، حافظ در دربار شاهان آل مظفر شامل شاه شیخ مبارزالدین، شاه شجاع، شاه منصور و شاه یحیی نیز حضور داشته است.

شاعری شغل اصلی حافظ نبوده و معاش او از طریق شغلی دیگر، احتمالاً دیوانی، تأمین می شده است. در دیوان حافظ اشاراتی وجود دارد که نشان می دهد او برای امرار معاش خود به شغلی غیر از شاعری اتکا داشته، از جمله در برخی از این اشارات به درخواست وظیفه (حقوق و مستمری) اشاره شده است. در مورد سال دقیق تولد حافظ، میان مورخان و حافظ شناسان اختلاف نظر وجود دارد. دکتر ذبیح الله صفا ولادت او را در سال ۷۲۷ ه‍. ق و دکتر قاسم غنی آن را در سال ۷۱۷ ه‍. ق می دانند. برخی دیگر از محققین مانند علامه دهخدا بر اساس قطعاتی از حافظ، ولادت او را پیش از این سال ها و حدود ۷۱۰ ه‍. ق تخمین می زنند. آنچه مسلم است این که ولادت حافظ در اوایل قرن هشتم هجری و پس از سال ۷۱۰ ه‍. ق واقع شده و به احتمال زیاد بین سال های ۷۲۰ تا ۷۲۹ ه‍. ق بوده است.

در مورد سال درگذشت حافظ، اختلاف کمتری میان مورخان وجود دارد و اغلب آنان سال ۷۹۲ ه‍. ق را به عنوان سال وفات او ذکر کرده اند. در کتاب مجمل فصیحی نوشته فصیح خوافی (متولد ۷۷۷ ه‍. ق) که معاصر حافظ بوده و همچنین در نفحات الانس تألیف جامی (متولد ۸۱۷ ه‍. ق) به صراحت این تاریخ به عنوان سال درگذشت خواجه حافظ ذکر شده است. حافظ در شیراز به دنیا آمده و در همان شهر نیز از دنیا رفته است.

روایت است که وقتی تصمیم به دفن حافظ گرفته شد، برخی از متعصبان به دلیل اشعار او دربارهٔ میگساری مخالف دفن او به شیوهٔ مسلمانان بودند و در مقابل، گروهی دیگر او را فردی مسلمان و معتقد می دانستند. بنابراین، تصمیم گرفته شد که از دیوان حافظ فالی بگیرند که این بیت آمد:

🟢 قدم دریغ مدار از جنازهٔ حافظ
🟢 که گرچه غرق گناه است، می رود به بهشت

این شعر تأثیر زیادی بر بدخواهان شاعر گذاشت و همه را به سکوت واداشت.

آرامگاه حافظ در شیراز و در منطقهٔ حافظیه، در فضایی سرشار از عطر و زیبایی گل ها، آکنده از شور اشعار خواجه، قرار دارد. امروز این مکان یکی از جاذبه های مهم گردشگری محسوب می شود و بسیاری از علاقه مندان به شعر و اندیشه های حافظ از سراسر جهان به این مکان سفر می کنند.

در زبان بسیاری از مردم ایران، رفتن به حافظیه معادل با زیارت آرامگاه حافظ است. اصطلاح "زیارت"، که معمولاً برای اماکن مقدس مانند کعبه و بارگاه امامان به کار می رود، به خوبی نشان دهندهٔ جایگاه مقدس حافظ در نزد ایرانیان است. برخی از معتقدان به آیین های مذهبی، رفتن به آرامگاه حافظ را با آداب و رسوم مذهبی همراه می کنند، از جمله با وضو به آنجا می روند و در کنار آرامگاه حافظ به نشانهٔ احترام کفش خود را از پا درمی آورند. سایر علاقه مندان حافظ نیز این مکان را به عنوان سمبلی از عشق راستین و نمادی از رندی عارفانه با احترام می نگرند. پرویز ناتل خانلری (سال ۱۳۷۵)