مقاله نقش بیهوشی و بی حسی در فرآیند زایمان شامل شکل درد زایمانی، اثرات درد بر تنفس، قلب و جنین، انتخاب نوع بیهوشی در سزارین، مزایای آنستزی رژیونال، بیهوشی عمومی، پیشگیری از آسپیراسیون ریوی و اثرات بیهوشی بر نوزاد می باشد.
✅ شکل درد زایمانی
شکل درد زایمانی در فاز مخفی مرحله اول زایمان به صورت درد خفیف یا کرامپی متوسط، محدود به درماتوم های ۱۱T و ۱۲T است. با پیشرفت زایمان در فاز فعال مرحله اول، هنگامی که انقباضات رحم شدت می یابد، شدت و درک درد در درماتوم های ۱۱T و ۱۲T افزایش یافته و به شکل درد تیز و کرامپی همراه با انتشار به درماتوم های مجاور یعنی ۱۰T و ۱L توصیف می شود. در اواخر مرحله اول و در مرحله دوم زایمان، درد به شدت بیشتری در ناحیه پرینه، قسمت تحتانی ساکروم، مقعد و اغلب ران ها احساس می شود.
✅ اثرات درد زایمان در تنفس مادر
درد زایمانی یک محرک قوی برای تنفس است که موجب افزایش قابل توجهی در حجم جاری، حجم دقیقه ای و ونتیلاسیون آلوئولی می شود. این هیپرونتیلاسیون منجر به کاهش سطح Paco از میزان نرمال در حاملگی (یعنی حدود mmHg32) به حدود mmHg16-30 می شود و در برخی موارد حتی به ۱۵-۱۰ میلی متر جیوه می رسد. کاهش Paco با افزایش همزمان PH تا حدود ۵۵/۷-۶/۷ همراه است.
پس از هر انقباض و کاهش درد، تنفس دیگر تحت تاثیر درد قرار نمی گیرد و هیپوکاپنی موجود منجر به هیپوونتیلاسیون در فواصل بین انقباضات می شود. این هیپوونتیلاسیون باعث کاهش ۵۰-۱۰ درصدی در فشار اکسیژن شریانی (با میانگین ۳۰-۲۵ درصد) می شود. دریافت اپیوئیدها اثرات دپرسانت تنفسی آلکالوز را تشدید می کند. اگر Pao۲ مادر به کمتر از ۷۰ میلی متر جیوه برسد، اثرات زیانباری چون هیپوکسمی و کاهش ریت قلب جنین مشاهده خواهد شد.
✅ اثرات نوروآندوکرین درد زایمان
درد و اضطراب در فاز فعال زایمان موجب افزایش قابل توجه در آزاد شدن اپی نفرین به میزان ۳۰۰-۶۰۰ درصد، نوراپی نفرین به میزان ۲۰۰-۴۰۰ درصد و تولید کورتیزول به میزان ۲۰۰-۳۰۰ درصد می شود. همچنین، میزان ACTH و کورتیکواستروئیدها نیز افزایش می یابد. کاتکولامین ها برای سازگاری نوزاد با محیط خارج رحمی، از جمله برای تولید و آزادسازی سورفاکتانت، جذب مایع ریه ها، هوموستاز گلوکز، تغییرات قلبی-عروقی و متابولیسم آب ضروری هستند. با این حال، تحریک سمپاتیک ناشی از درد منجر به افزایش فشار خون و تاکیکاردی می شود که در بیماران مبتلا به فشار خون بالا و بیماری های قلبی می تواند خطرناک باشد.
✅ اثرات قلبی عروقی درد زایمان
در طی زایمان، برون ده قلبی افزایش می یابد که بخشی از آن به دلیل فعالیت سمپاتیک ناشی از درد هر انقباض، اضطراب و درک زایمان و فعالیت فیزیکی مرتبط با آن است. بخش دیگر (حدود ۲۰-۳۰ درصد) به علت خروج ۲۵۰-۳۰۰ میلی لیتر خون از رحم و همچنین افزایش بازگشت وریدی از لگن و اندام های تحتانی به گردش خون مادری می باشد. هر انقباض باعث افزایش فشار خون سیستولیک و دیاستولیک به میزان ۲۰-۳۰ میلی متر جیوه می شود. تمامی این تغییرات می توانند در بیماران هیپرتانسیو و قلبی خطرناک و بالقوه مضر باشند.
✅ اثرات درد زایمان در جنین
در فاز زایمانی، کاهش متناوب در جریان خون جفتی به دلیل انقباضات شدید باعث کاهش موقت در تبادل گازی جفت می شود. این اختلال با هیپرونتلاسیون ناشی از درد تشدید می گردد. هیپرونتیلاسیون منجر به آلکالوز تنفسی و عوارض زیر می شود:
۱- شیفت منحنی تجزیه اکسی هموگلوبین مادر به سمت چپ، که باعث می شود اکسیژن به هموگلوبین چسبیده و به راحتی آزاد نشود. بنابراین انتقال اکسیژن از مادر به جنین کاهش می یابد.
۲- کاهش جریان خون رحم به دلیل آزاد شدن نوراپی نفرین و کورتیزول که این امر منجر به کاهش میزان اکسیژن در دسترس جنین می شود.
۳- هیپوکسمی مادر در فواصل انقباضات به دلیل هیپوونتلاسیون ناشی از آلکالوز. تغییرات در فازهای هیپرونتلاسیون و هیپوکاپنی مادر می تواند منجر به تغییرات در نرخ قلبی جنین در این فواصل شود. مطالعات نشان داده اند که در مادرانی که دچار اضطراب و درد هستند، شیوع مشکلات غیرطبیعی در نرخ قلبی جنین بیشتر بوده و نوزادان به طور متوسط نمره آپگار پایین تری در دقیقه اول و پنجم دریافت می کنند.
در شرایط طبیعی زایمان و در جنین های سالم، این تغییرات موقت به طور معمول تحمل می شود. اما در نوزادانی که در معرض ریسک قرار دارند (مانند مادرانی با پره اکلامپسی، بیماری قلبی یا دیابت)، کاهش انتقال اکسیژن و دی اکسیدکربن ناشی از درد می تواند مشکلات پری ناتال جدی ایجاد کرده و حتی منجر به مرگ جنین شود.
با توجه به موارد فوق، صرف نظر از دلایل انسانی تسکین درد، اثرات زیانبار درد شدید زایمانی بر مادر و جنین، به ویژه در مادران پرخطر و جنین های در معرض خطر، لزوم ایجاد بیدردی در زایمان را ضروری می سازد. در واقع، در چنین مواردی، زایمان بیدرد دارای منافع واضحی برای مادر و جنین است.
✅ فهرست مطالب
۱- شکل درد زایمانی ۱
۲- اثرات درد زایمان در تنفس مادر ۱
۳- اثرات نور و آندوکرین درد زایمان ۲
۴- اثرات قلبی عروقی درد زایمان ۲
۵- اثرات درد زایمان در جنین ۳
۶- هوشبرهای استنشاقی ۴
۷- علل سزارین و موارد خاص آن
۸-ناهنجاریهای جنینی ۵
۹- اثرات سزارین در مادر ۷
۱۰- اثرات سزارین روی جنین و نوزاد ۷
۱۱- انتخاب نوع بیهوشی برای سزارین ۷
۱۲- آنستزی رژیونال برای سزارین ۸
۱۳- مزایای آنستزی رژیونال در سزارین ۹
۱۴- بیهوشی عمومی برای سزارین ۹
۱۵- پیشگیری از آسپیراسیون ریوی ۱۰
۱۶- تجویز اکسیژن قبل از اینداکشن بیهوشی ۱۱
۱۷- اینداکشن بیهوشی ۱۲
۱۸- نگهداری بیهوشی ۱۲
۱۹- اثرات بیهوشی عمومی بر نوزاد ۱۴
۲۰- جراحی الکتیو ۱۵
۲۱- جراحی ضروری (Urgency) 16
۲۲- جراحی اضطراری (Emergency) 16
