این پاورپوینت به بررسی اصول تغییر رفتار و رفتار درمانی می پردازد و تفاوت های آنها را تحلیل می کند. همچنین به خاستگاه نظری و تحلیل کاربردی رفتار می پردازد.
مقدمه:
تغییر رفتار و رفتار درمانی از شاخه های مهم روانشناسی رفتاری محسوب می شوند که با تکیه بر اصول یادگیری، به تحلیل و اصلاح الگوهای رفتاری در محیط های مختلف می پردازند. این دو مفهوم که از نظر مبانی نظری و اهداف، شباهت های بسیاری با یکدیگر دارند، در موقعیت های گوناگون مانند محیط های آموزشی، درمانی و اجتماعی مورد استفاده قرار می گیرند. با این حال، تفاوت هایی در نحوه به کارگیری آنها در حوزه های بالینی و غیر بالینی وجود دارد که شناخت این تفاوت ها به درک بهتر این مفاهیم کمک می کند.
اصطلاح تغییر رفتار معمولاً در چارچوب نظریه شرطی سازی کنشگر مورد استفاده قرار می گیرد و بیشتر در موقعیت های آموزشی و خانوادگی به کار می رود. این مفهوم بر پایه پژوهش های بنیادی انجام شده بر روی حیوانات و انسان ها شکل گرفته و هدف آن اصلاح و بهبود رفتار در زمینه های مختلف است. در مقابل، رفتار درمانی بیشتر در موقعیت های بالینی و کلینیکی مورد استفاده قرار می گیرد و ریشه در نظریه های شرطی سازی کلاسیک و مدل های درمانی مبتنی بر یادگیری دارد. این روش عمدتاً برای اصلاح رفتارهای ناسازگار و مشکلات هیجانی طراحی شده است و از اصولی نظیر شرطی سازی پائولوفی، نظریه های هال و روش های ولپی بهره می برد.
با وجود این تفاوت ها، هر دو مفهوم از نظر خاستگاه نظری و اهداف عملی به یکدیگر نزدیک هستند. تحلیل روابط علی بین محیط و رفتار، همراه با طراحی و اجرای روش های مناسب برای تغییر الگوهای رفتاری، از مهم ترین جنبه های این دو رویکرد محسوب می شود. همچنین، تحلیل کاربردی رفتار به عنوان یکی از زیرمجموعه های مهم این حوزه، بر روش های مبتنی بر تغییر رفتار تمرکز دارد و در موقعیت های مختلف از جمله آموزش، درمان و اصلاح الگوهای اجتماعی کاربرد دارد.
نظریه های مختلف روانشناسی از جمله روانشناسی رفتاری، روانشناسی آزمایشی و اصول شرطی سازی، نقش مهمی در توسعه روش های تغییر رفتار و رفتار درمانی ایفا کرده اند. این روش ها به تدریج تکامل یافته اند و امروزه به عنوان ابزارهای مؤثر در اصلاح رفتارهای فردی و اجتماعی شناخته می شوند. با شناخت بهتر مبانی این دو رویکرد، می توان از آنها برای بهینه سازی شیوه های رفتاری در موقعیت های گوناگون استفاده کرد.
تعریف تغییر رفتار و رفتار درمانی:
رفتار درمانی به مجموعه ای از روش ها و فنونی اطلاق می شود که بر پایه یافته های روانشناسی آزمایشی، به ویژه روانشناسی یادگیری، شکل گرفته اند. هدف اصلی این رویکرد، کمک به افراد در مواجهه با چالش های سازگاری در موقعیت های مختلف زندگی فردی و اجتماعی است. در این چارچوب، رفتار درمانی بر تحلیل روابط علّی میان محیط و رفتار تأکید دارد و از طریق ابداع و اجرای روش های مداخله ای، به اصلاح و تغییر رفتار می پردازد.
اصطلاحات تغییر رفتار و رفتار درمانی اغلب به صورت مترادف به کار می روند، چرا که هر دو بر مطالعه و اصلاح رفتار تمرکز دارند، از یک مبنای نظری مشترک سرچشمه گرفته اند و اهداف مشابهی را دنبال می کنند. به همین دلیل، بسیاری از متخصصان این دو مفهوم را به جای یکدیگر به کار می برند.
تفاوت های تغییر رفتار و رفتار درمانی
تغییر رفتار و رفتار درمانی هرچند شباهت های بسیاری دارند، اما در برخی جنبه ها نیز تفاوت هایی اساسی میان آنها وجود دارد.
1. اصطلاح تغییر رفتار بیشتر در میان پیروان نظریه شرطی سازی کنشگر رایج است و عمدتاً در محیط های غیر بالینی مانند آموزش و خانواده به کار می رود. این رویکرد بر پژوهش های بنیادی کنشگر که بر روی حیوانات و انسان ها انجام شده و همچنین تحقیقات کاربردی در موقعیت های عملی استوار است. در مقابل، رفتار درمانی بیشتر مورد استفاده پیروان نظریه های پاولوف، هال و ولپی قرار می گیرد و بر پژوهش های انجام شده در محیط های بالینی و مطالعات مربوط به انسان مبتنی است. این رویکرد بیشترین کاربرد را در کلینیک های روانشناسی دارد.
2. تغییر رفتار به طور کلی برای بهبود انواع رفتارها به کار می رود، در حالی که رفتار درمانی به طور مشخص برای اصلاح رفتارهای ناسازگار و مشکلات هیجانی مورد استفاده قرار می گیرد.
با وجود این تفاوت ها، این دو مفهوم به شدت به یکدیگر نزدیک هستند. اگرچه در برخی زمینه های کاربردی تفاوت دارند، اما از لحاظ مبنای نظری و اهداف عملی بسیار مشابه اند و اغلب به جای یکدیگر به کار می روند.
فهرست مطالب
فصل اول: تعاریف
تفاوت های تغییر رفتار و رفتار درمانی
اصطلاح رفتار درمانی پیش از اصطلاح تغییر رفتار (لیندزلی و اسکینر)
خاستگاه نظری روش های تغییر رفتار ورفتار درمانی
تعریف تحلیل کاربردی رفتار
تغییر رفتار شناختی و رفتار درمانی شناختی
تعریف رفتار
ویژگی های رفتار
انواع رفتار
رفتار آشکار و رفتار نهان
پاسخ و عملکرد
رفتار پاسخگر و رفتار کنشگر
رفتار کنشگر(اسکینر)
مفهوم رفتار بهنجار و رفتار نابهنجاردر تغییر رفتار و رفتار درمانی
تفاوت بین درمان گران نظریه روان پویایی و مدل رفتارگرایی
مشکلات رفتاری در تغییر رفتار و رفتار درمانی
نمونه هایی از فزونی رفتار
زمینه های کاربردی تغییر رفتارو رفتار درمانی
میلتنبرگردر کتاب تغییر رفتار اصول و روشها زمینه های کاربردی تغییر رفتار رادر سیزده مورد برشمرده است
1- ناتواناییهای تحولی
2- بیماریهای روانی
3- آموزش افراد استثنایی
4- توان بخشی
5- روانشناسی جامعه
6- روانشناسی بالینی
7- خدمات تجاری صنعتی و انسانی
8- خودمدیریتی
9- اداره رفتار کودکان
10- پیش گیری
11- عملکرد ورزشی
12- رفتارهای وابسته به سلامتی
13- نگهداری از سالمندان
