این پاورپوینت نظریه رشد شناختی پیاژه را در چهار مرحله اصلی بررسی کرده و مفاهیم کلیدی مانند همسازی، همگون سازی و طرحواره را تحلیل می کند.
مقدمه
نظریه ی رشد شناختی ژان پیاژه، یکی از بنیادی ترین نظریه ها در روان شناسی رشد است که به بررسی چگونگی تحول فرایندهای ذهنی از کودکی تا بزرگسالی می پردازد. پیاژه بر این باور بود که انسان ها با رشد تدریجی و مرحله ای، توانایی های شناختی خود را گسترش می دهند. این رشد نه تنها به صورت کمی، بلکه به شکل کیفی نیز رخ می دهد و در مراحل مختلف، نوع تفکر و ادراک به شیوه ای متفاوت بازتاب می یابد.
در نظریه ی پیاژه، ذهن کودک یک نسخه ی ناقص از ذهن بزرگسال تلقی نمی شود، بلکه ساختاری پویا و مستقل دارد که به تدریج در تعامل با محیط، سازمان دهی مجدد می شود. این دیدگاه نقطه ی عطفی در درک روان شناسی رشد محسوب می شود، زیرا بر اهمیت ساخت یافتگی ذهن در بستر تجربه ها تأکید می کند. به عبارت دیگر، کودک از طریق تعامل مداوم با محیط خود، ساختارهای ذهنی اش را شکل می دهد و اصلاح می کند.
پیاژه رشد شناختی را در قالب چهار مرحله ی مشخص طبقه بندی می کند که هر کدام ویژگی ها و توانش های خاصی دارند. مرحله ی نخست با عنوان حسی-حرکتی از بدو تولد آغاز می شود و با رشد مهارت های حرکتی و ادراکی کودک همراه است. مرحله ی دوم، یعنی دوره ی قبل از عملیات عینی، ویژگی هایی چون تفکر نمادین، تقلید و بازی های وانمودی را شامل می شود که نمایانگر تغییرات بنیادی در درک کودک از جهان پیرامون است.
با ورود به مرحله ی عملیات عینی، کودک توانایی های منطقی پایه را به دست می آورد، اما همچنان تفکر او محدود به اشیاء و رویدادهای ملموس است. در این مرحله، مهارت هایی چون طبقه بندی، سری سازی و نگهداشت مفاهیم به تدریج رشد می یابند. اما در مرحله ی نهایی، یعنی عملیات صوری، کودک به توانایی تفکر انتزاعی و فرضیه سازی دست می یابد و می تواند به مسائل پیچیده تر با منطق رسمی پاسخ دهد.
پیاژه فرایند رشد را حاصل دو مکانیزم مهم می داند: همگون سازی و همسازی. همگون سازی زمانی رخ می دهد که کودک مفاهیم جدید را در قالب طرحواره های موجود خود تفسیر می کند. در مقابل، همسازی زمانی رخ می دهد که کودک برای مواجهه با موقعیت های جدید، طرحواره های خود را اصلاح یا گسترش می دهد. این دو فرایند، به طور پیوسته در تمام مراحل رشد فعال هستند و زمینه ساز یادگیری پایدار محسوب می شوند.
طرحواره ها یا ساختارهای ذهنی در نظریه ی پیاژه نقش کلیدی دارند. هر طرحواره، الگوی شناختی خاصی است که فرد بر اساس آن اطلاعات جدید را دریافت، تحلیل و سازمان دهی می کند. با پیشرفت رشد، این طرحواره ها پیچیده تر و منسجم تر می شوند. این امر نشان می دهد که ذهن انسان نه به صورت انفعالی، بلکه فعالانه در سازمان دهی جهان پیرامون نقش دارد.
نظریه ی رشد شناختی پیاژه، به عنوان چارچوبی منظم و مرحله ای برای تحلیل تحول ذهنی انسان، توانسته است الگوی دقیق و مستندی از سیر تغییرات شناختی در طول زندگی ارائه دهد. این دیدگاه با تأکید بر نقش تجربه، تعامل با محیط، و ساخت یافتگی ذهن، درک عمیق تری از چگونگی رشد تفکر و شناخت فراهم می آورد.
فهرست مطالب
مقدمه
مرحله ی حسّی و حرکتی
دوره ی قبل از عملیات عینی
دوره ی عملیات عینی
عملیّات صوری
دوره های رشد از دیدگاه ژان پیاژه
ارزیابی نظریه ی شناختی پیاژه
پایان
