این پاورپوینت به بررسی سازماندهی و انواع ساختار سازمانی سنتی و نوین شامل ساختارهای وظیفه ای، منطقه ای، ماتریسی و ساختارهای جدید و مجازی می پردازد.
مقدمه :
سازماندهی یکی از بنیادی ترین فرآیندهای مدیریتی است که نقش کلیدی در تعیین ساختار و عملکرد نهایی یک سازمان ایفا می کند. هدف از سازماندهی، تقسیم وظایف، تعیین ارتباطات و ایجاد هماهنگی میان اجزای مختلف یک سازمان به منظور دستیابی به اهداف تعیین شده است. این فرآیند به عنوان زیرساخت مدیریت، مسیر حرکت و نحوه فعالیت های کارکنان را شکل می دهد.
یکی از مهم ترین دستاوردهای سازماندهی، ایجاد ساختار سازمانی است که تعیین کننده نوع روابط رسمی و جایگاه های شغلی در سازمان است. ساختارهای سازمانی می توانند بر اساس وظیفه، محصول، منطقه، مشتری و یا ترکیبی از این عناصر طراحی شوند. هر یک از این ساختارها مزایا و محدودیت هایی دارند که در شرایط مختلف سازمانی می توانند تأثیرگذار باشند.
در ساختار وظیفه ای، سازمان به گونه ای طراحی می شود که فعالیت ها بر اساس تخصص و وظایف اصلی تقسیم شوند. این نوع ساختار برای سازمان هایی با فعالیت های تکراری و مشخص مناسب تر است، اما می تواند منجر به کاهش انعطاف پذیری در مواجهه با تغییرات محیطی شود. همچنین، ساختار منطقه ای در سازمان هایی با گستره جغرافیایی وسیع، امکان تمرکززدایی و تصمیم گیری محلی را فراهم می کند.
از سوی دیگر، ساختار ماتریسی ترکیبی از ساختار وظیفه ای و پروژه ای است که تلاش می کند نقاط قوت هر دو را با هم تلفیق نماید. این ساختار گرچه موجب افزایش بهره وری و همکاری می شود، اما در عین حال، با چالش هایی مانند تعارض در سلسله مراتب و سردرگمی کارکنان نیز همراه است. ساختارهای گروهی و خزانه ای نیز با هدف افزایش پویایی و انعطاف پذیری معرفی شده اند.
تحول در نظریه های مدیریتی و تغییرات محیطی، سازمان ها را به سمت ساختارهای جدید سوق داده است. ساختارهای مجازی، بدون مرز و شبکه ای، به عنوان ساختارهای نوین، پاسخی به نیازهای سازمان های پویا، مبتنی بر فناوری و جهانی شده هستند. این ساختارها روابط رسمی را کمرنگ کرده و ارتباطات سیال و مبتنی بر فناوری را جایگزین آن می کنند.
در ساختار مجازی، سازمان ها فعالیت های اصلی خود را از طریق شرکای بیرونی انجام می دهند و تنها هسته اصلی و هماهنگ کننده درون سازمان باقی می ماند. چنین ساختاری به کاهش هزینه ها، افزایش تخصص گرایی و تمرکز بر شایستگی های کلیدی کمک می کند. البته چالش هایی نظیر هماهنگی، امنیت اطلاعات و کنترل کیفیت نیز وجود دارند.
ساختارهای پارندی و بدون مرز نیز به دنبال حذف سلسله مراتب خشک و سنتی هستند و با تأکید بر همکاری افقی، مرزهای بین واحدها، بخش ها و حتی مرزهای سازمانی را از بین می برند. این رویکردها امکان انطباق سریع با تغییرات محیطی، افزایش نوآوری و ارتقای بهره وری را فراهم می آورند.
از جمله رویکردهای مکمل ساختارهای نوین، می توان به نظام پنج اس اشاره کرد. این نظام، با تکیه بر ساماندهی، نظم، پاکیزگی، استانداردسازی و انضباط، زیرساخت مناسبی برای پیاده سازی مؤثر ساختارهای سازمانی فراهم می آورد. پیروی از اصول پنج اس می تواند انسجام و کارآمدی سیستم های سازمانی را ارتقا دهد.
انتخاب ساختار مناسب برای هر سازمان وابسته به عوامل متعددی چون اندازه، فناوری، محیط رقابتی و استراتژی های کلان است. درک تفاوت ها، مزایا و معایب ساختارهای سنتی و نوین، زمینه ساز تصمیم گیری هوشمندانه در طراحی و بازنگری ساختار سازمانی خواهد بود.
فهرست مطالب
مقدمه
مبنای سازماندهی
سازمان بر مبنای وظیفه (هدف)
مزایا و محدودیت های سازمان بر مبنای وظیفه (هدف)
سازمان بر مبنای نوع تولید یا عملیات
مزایا و محدودیت های سازمان بر مبنای نوع تولید
سازمان بر مبنای منطقه عملیات
مزایا و محدودیت های سازمان بر مبنای منطقه عملیات
سازمان بر مبنای ارباب رجوع یا مشتری
مزایا و محدودیت های سازمان بر مبنای ارباب رجوع
ساختار ترکیبی
سازمان بر مبنای مقاله
سازمان های ماتریسی یا خزانه ای
مزایا و معایب سازمان ماتریسی یا خزانه ای
سازمان با گروه های متداخل یا سازمان گروهی
مزایا و معایب سازمان با گروه های متداخل یا سازمان گروهی
سازمان با واحد مستقل
سازمان با ساختار آزاد
ویژگی سازمان ادهوکراسی
الگوی پنج بخشی
شمای کلی دیدگاه مینتزبرگ
بدنه اصلی عملیاتی
بخش عالی سازمان
بخش میانی
بخش ستادی فنی
بخش ستاد پشتیبانی
ساختار های سازمانی جدید
سازمان مجازی
خصوصیات سازمانهای مجازی
مزایای سازمانهای مجازی
معایب سازمانهای مجازی
سازمانهای پارندی (MODULAR ORGANIZATION)
سازمانهای بدون مرز (BARRIER FREE)
سازمان شبکه ای (NETWORK ORGANIZATION)
طبقه بندی دیگر ساختار سازمانی
ساختار مکانیکی
ساختارهای ارگانیکی
آشنایی با نظام «پنج اس»
ساماندهی (سازماندهی ، تفکیک و تعمیر) ( Seiri )
نظم و ترتیب (Seiton )
پاکیزه سازی ( Seiso )
استانداردسازی ( Sekitsu )
انضباط ( Shitsuke )
منابع
