این پاورپوینت به بررسی نظریه یادگیری انتظاری ادوارد چیس تولمن و ابعاد شناختی و هدف گرای آن در فرآیند یادگیری می پردازد.
مقدمه
نظریه یادگیری انتظاری چیس تولمن یکی از برجسته ترین دیدگاه های شناختی در روان شناسی یادگیری به شمار می رود که تلاشی جدی برای فراتر رفتن از چارچوب های سنتی رفتارگرایی است. این نظریه، یادگیری را صرفا به عنوان نتیجه ای از محرک و پاسخ نمی بیند، بلکه آن را فرایندی فعال، هدفمند و مبتنی بر ساختارهای شناختی می داند. در این نظریه، موجود زنده به عنوان موجودی هدف مند و پیش بینی گر مطرح می شود که بر اساس انتظارهایی که از محیط دارد، رفتار خود را سازمان می دهد.
ادوارد چیس تولمن، بنیان گذار این نظریه، با تکیه بر آزمایش های تجربی متعدد بر روی موش ها و انسان ها، مفهومی نو از یادگیری را مطرح کرد که در آن انتظارات و طرح واره های ذهنی نقش اساسی ایفا می کنند. او برخلاف رفتارگرایان کلاسیک، بر این باور بود که یادگیری بدون نیاز به تقویت مستقیم نیز ممکن است و پدیده ای مانند یادگیری نهفته، شاهدی بر این ادعاست. همین دیدگاه ها بود که جایگاه تولمن را در زمره نظریه پردازان شناخت گرا تثبیت کرد.
نظریه یادگیری انتظاری تولمن از ترکیب عناصر رفتارگرایی و شناخت گرایی پدید آمده است. اگرچه وی از روش های آزمایشی کلاسیک استفاده می کرد، اما تفسیر او از رفتار آزمودنی ها مبتنی بر فرایندهای درونی و شناختی بود. مفهوم نقشه های شناختی در ذهن، یکی از کلیدی ترین مفاهیمی است که تولمن برای تبیین یادگیری ارائه داده است. این نقشه ها نوعی بازنمایی ذهنی از محیط هستند که فرد بر اساس آن ها می تواند مسیرها، موانع و اهداف را بشناسد.
برخلاف نظریات شرطی سازی کلاسیک که یادگیری را نتیجه تقویت های مکرر می دانند، در نظریه تولمن موجود زنده توانایی دارد با یک بار مواجهه با موقعیت جدید، اطلاعات را پردازش کرده و رفتار هدف مند از خود نشان دهد. این ویژگی، بیانگر نقش شناخت در شکل دهی رفتار است. تولمن نشان داد که موجودات نه تنها به صورت تداعی وار واکنش نشان نمی دهند، بلکه ظرفیت تحلیل، پیش بینی و تصمیم گیری آگاهانه دارند.
در این نظریه، اصطلاح "یادگیری نهفته" اهمیت فراوانی دارد. تولمن معتقد بود که ارگانیسم ها می توانند بدون بروز رفتار آشکار، اطلاعات را در ذهن خود ذخیره کرده و در موقعیت مناسب از آن استفاده کنند. این مفهوم، مرز مهمی میان رفتارگرایی صرف و نظریات شناخت محور ترسیم می کند و بیانگر پیچیدگی های بیشتر فرایند یادگیری است.
از سوی دیگر، نظریه یادگیری انتظاری چیس تولمن با طرح مفهوم "رفتار هدف مند" تأکید می کند که موجود زنده در فرآیند یادگیری، همواره در پی دستیابی به هدف خاصی است. این دیدگاه، اهمیت شناخت اهداف، پیش بینی پیامدها و انتخاب مسیرهای مناسب را در رفتار یادگیرنده برجسته می سازد. این جنبه، نظریه تولمن را به طرز معناداری از دیدگاه های مکانیکی و تقویتی متمایز می کند.
جایگاه نظریه تولمن را می توان در امتداد نظریات شناخت گرا و در تقابل با رفتارگرایی افراطی تحلیل کرد. این نظریه با تأکید بر نقش شناخت، انتظار و هدف مندی در رفتار یادگیرنده، چشم انداز نوینی از یادگیری ارائه می دهد که هم چنان الهام بخش بسیاری از پژوهش های معاصر در روان شناسی و علوم تربیتی است.
فهرست مطالب
مقدمه
مبنای نظری مورد تعلق نظریه یادگیری تولمن
تشریح نظریه یادگیری تولمن
یادگیری نهفته، دستاوردی دیگر برای نظریه یادگیری تولمن
پایان
