این پاورپوینت به بررسی متابولیسم کبد حین فعالیت ورزشی، گلیکوژنولیز، گلوکونئوژنز و نقش آنها در تولید گلوکز در شرایط تمرین می پردازد.
مقدمه
متابولیسم کبد حین فعالیت ورزشی نقش اساسی در حفظ تعادل گلوکز خون دارد. هنگام انتقال از حالت استراحت به فعالیت بدنی، گلوکز از طریق گلیکوژنولیز و گلوکونئوژنز در کبد تولید می شود. در تمرینات با شدت متوسط و مدت کمتر از ۳۰ دقیقه، گلیکوژنولیز نقش اصلی را ایفا می کند و ذخایر گلیکوژن کبدی تخلیه می شوند. با ادامه یافتن تمرین، گلوکونئوژنز برای تأمین نیازهای انرژی فعال تر می شود و پیش سازهای گلوکونئوژنز مانند لاکتات، پیروات و گلیسرول برداشت می شوند.
در ۶۰ دقیقه ابتدایی تمرینات سبک، گلوکونئوژنز تنها ۵ تا ۱۵ درصد گلوکز مورد نیاز را تأمین می کند، اما در تمرینات طولانی تر از ۶۰ دقیقه، سهم گلوکونئوژنز در تأمین گلوکز به ۲۰ تا ۲۵ درصد افزایش می یابد. این افزایش همزمان با کاهش شدت تمرین و افزایش مدت آن رخ می دهد. افزایش فعالیت آنزیم های گلوکونئوژنیکی در کبد موجب تسریع در روند تولید گلوکز در حین فعالیت های بدنی می شود و این مکانیسم موجب حفظ سطح گلوکز خون در شرایط تمرینات طولانی مدت می گردد.
نقش نسبی گلیکوژنولیز و گلوکونئوژنز به شدت و مدت تمرین وابسته است. در تمرینات شدید کوتاه مدت، گلیکوژنولیز غالب است، اما با افزایش مدت تمرین و کاهش شدت آن، گلوکونئوژنز به تدریج جایگزین می شود. در شرایط روزه داری ۶۰ ساعته، برداشت پیش سازهای گلوکونئوژنیک به طور محسوسی افزایش می یابد تا نیازهای انرژی بدن را جبران کند.
برداشت پیش سازهای گلوکونئوژنیک مانند آلانین، لاکتات و گلیسرول در حین فعالیت بدنی به تدریج با افزایش مدت تمرین افزایش می یابد. افزایش فعالیت آنزیم های گلوکونئوژنیکی در این شرایط، روند تبدیل این پیش سازها به گلوکز را تسریع می کند و موجب حفظ تعادل متابولیک بدن می شود. این فرایندها در ورزشکاران حرفه ای که تمرینات طولانی انجام می دهند، برای تأمین انرژی و جلوگیری از افت قند خون ضروری است.
حین فعالیت های بدنی طولانی مدت، افزایش تدریجی در گلوکونئوژنز با کاهش شدت تمرین همراه است. در این شرایط، گلوکونئوژنز نقش برجسته تری در تأمین گلوکز ایفا می کند و به تدریج جایگزین گلیکوژنولیز می شود. این سازوکار موجب می شود که سطح گلوکز خون در محدوده ی طبیعی حفظ شود و از بروز افت قند خون جلوگیری گردد.
در شرایط روزه داری طولانی مدت، مانند روزه داری ۶۰ ساعته، برداشت پیش سازهای گلوکونئوژنیک از بافت های محیطی افزایش می یابد. این پیش سازها در کبد به گلوکز تبدیل می شوند تا نیازهای انرژی بدن در شرایط نبود دریافت غذایی تأمین شود. در این حالت، فعالیت آنزیم های گلوکونئوژنیکی به طور چشمگیری افزایش می یابد تا پاسخ متابولیک بدن به شرایط روزه داری را تنظیم کند.
با افزایش مدت تمرین و کاهش شدت آن، تغییر در سهم گلوکونئوژنز و گلیکوژنولیز به عنوان مکانیسم های تأمین گلوکز، به حفظ تعادل متابولیکی و تأمین نیازهای انرژی بدن کمک می کند.
