این پاورپوینت به بررسی مبانی نظری، شکل گیری طرحواره ها، طرحواره های ناسازگار اولیه، حوزه های هیجانی و مؤلفه های کلیدی طرحواره درمانی می پردازد.
مقدمه
طرحواره درمانی رویکردی جامع در روان درمانی است که بر شناسایی و اصلاح الگوهای شناختی و هیجانی ناسازگار شکل گرفته در دوران کودکی تمرکز دارد. این الگوها یا طرحواره ها به صورت ساختارهایی پایدار در ذهن شکل می گیرند و نحوه تفسیر، پردازش و پاسخ افراد به تجارب زندگی را مشخص می کنند. در نظریه یانگ، این طرحواره ها به عنوان «تله های زندگی» شناخته می شوند که اغلب با ریشه هایی در ناکامی های اولیه در تأمین نیازهای هیجانی شکل می گیرند.
مفهوم طرحواره به عنوان ساختاری شناختی، هیجانی و بدنی تلقی می شود که تعامل فرد با محیط اطراف خود را هدایت می کند. هنگامی که نیازهای بنیادین کودک مانند عشق، امنیت، استقلال یا تأیید به طور مستمر ارضا نمی شوند، ذهن کودک برای تبیین تجربه های منفی، طرحواره هایی می سازد که در بزرگسالی نیز فعال باقی می مانند. این طرحواره ها اغلب به طور خودکار عمل کرده و موجب تکرار الگوهای آسیب زا در روابط و سبک های رفتاری می شوند.
در مدل طرحواره درمانی، طرحواره های ناسازگار اولیه در پنج حوزه اصلی دسته بندی می شوند: انفصال و طرد، خودگردانی و عملکرد مختل، محدودیت های مختل، دیگر جهت مندی، و گوش به زنگی و بازداری. هر یک از این حوزه ها نشان دهنده نوعی ناکامی در تأمین نیازهای هیجانی پایه ای در دوران کودکی هستند و هر طرحواره، باورهای بنیادینی درباره خود، دیگران و جهان را در بر می گیرد.
منشأ اصلی شکل گیری طرحواره ها، تعامل های ناکارآمد کودک با مراقبان اولیه، تجربه های منفی شدید یا مکرر و ویژگی های ذاتی کودک است. سرشت هیجانی فرد در کنار الگوهای رفتاری والدین، نظام باورهای بنیادی او را شکل می دهد. در طرحواره درمانی، بررسی دقیق ریشه های هر طرحواره برای درک عملکرد آن در بزرگسالی از اهمیت زیادی برخوردار است.
ویژگی اصلی طرحواره ها مقاومت آن ها در برابر تغییر است. این ساختارهای شناختی حتی در صورت ناسازگاری، به دلیل آشنایی و احساس ثباتی که ایجاد می کنند، همچنان فعال باقی می مانند. در بسیاری از موارد، افراد به طور ناخودآگاه الگوهایی را انتخاب می کنند که منجر به تأیید مجدد طرحواره های خود می شود. این پدیده که به تکرار آسیب زا معروف است، یکی از چالش های اصلی در فرآیند درمان محسوب می شود.
طرحواره درمانی همچنین سبک های مقابله ای را شناسایی می کند که افراد برای کنار آمدن با فعال شدن طرحواره ها به کار می برند. این سبک ها شامل تسلیم، اجتناب و جبران افراطی می شوند که هر کدام در تعامل با محیط، نحوه مدیریت هیجانات و نحوه شکل دهی به روابط فردی نقش دارند. درک این سبک ها برای تحلیل رفتارهای تکرارشونده و ناسازگار حیاتی است.
در چارچوب طرحواره درمانی، مفاهیم "حالت های طرحواره ای" نیز مطرح می شود که نشان دهنده وضعیت های هیجانی فعال در لحظات خاص هستند. این حالت ها ممکن است کودک آسیب دیده، والد تنبیه گر یا بزرگسال سالم را شامل شوند. هدف از درمان، تقویت حالت بزرگسال سالم و کاهش قدرت حالت های ناکارآمد در زندگی روزمره است. این فرآیند نیازمند آگاهی، تمرین و بازسازی ذهنی عمیق است.
طرحواره درمانی با ترکیب تکنیک های شناختی، رفتاری، تجربی و بین فردی، الگویی منسجم برای اصلاح الگوهای پایدار ذهنی ارائه می دهد. با تمرکز بر منشأ هیجانی، عمق تجربه ها و تغییر تدریجی باورهای ریشه دار، این رویکرد قادر است ساختارهای بنیادین ذهن را مورد بازنگری قرار دهد و زمینه ای برای بهبود تنظیم هیجانی و بازسازی الگوهای شناختی فراهم آورد.
فهرست مطالب
مقدمه
طرح واره های غیر انطباقی اولیه
منشاء طرح واره ها
نیازهای هیجانی بنیادین
تجربه های اولیه زندگی
سرشت هیجانی
حیطه های طرح واره های غیر انطباقی اولیه
حیطه یک: انفصال و طرد
حیطه دو: خود گردانی و عملکرد مختل
حیطه سه: حد و مرزهای مختل
حیطه چهار:هدایت شدن توسط دیگران
حیطه پنج: گوش به زنگی بیش از حد و بازداری
پایان
