پاورپوینت بررسی تطبیقی سیستم آموزش و پرورش ایران و ژاپن به مقایسه ی این دو سیستم آموزشی از جنبه های مختلف پرداخته و تفاوت ها و شباهت های اساسی آنها را روشن می سازد. این بررسی شامل تحلیل ساختارهای آموزشی، روش های تدریس، ارزیابی ها، و نتایج تحصیلی در هر دو کشور است و به عواملی که موجب موفقیت آموزش در ژاپن شده، پرداخته می شود. سیستم آموزشی ژاپن با تمرکز بر رویکردهای گروهی و تعلیمی جامع، الگوی مناسبی برای تحلیل و بهبود وضعیت آموزشی ایران فراهم می آورد.
مقدمه
آموزش و پرورش، یکی از ارکان اصلی توسعه پایدار هر کشوری است که در shaping (شکل دهی) نیروی انسانی و رشد اجتماعی نقشی بی بدیل دارد. در این راستا، سیستم آموزش و پرورش ژاپن به عنوان یکی از موفق ترین و برجسته ترین نمونه ها در جهان شناخته می شود. کشور ژاپن با تلاش های بی وقفه خود در زمینه بهبود و ارتقاء کیفیت آموزش، موفق شده است تا در بسیاری از شاخص های آموزشی، رتبه های برتر جهانی را به خود اختصاص دهد. در این پاورپوینت، سیستم آموزش و پرورش ایران و ژاپن از جنبه های مختلف مورد بررسی قرار می گیرد تا تفاوت ها و شباهت های این دو سیستم آموزشی آشکار شود.
سیستم آموزش و پرورش ژاپن با تأکید بر مواردی همچون «تعلیم و تربیت جامع» و «آموزش های گروهی»، راهی متفاوت از سیستم های آموزشی دیگر کشورها را در پیش گرفته است. به ویژه در مقایسه با سیستم آموزشی ایران، می توان تفاوت های قابل توجهی در روش های تدریس، ارزیابی ها، و نحوه تعامل معلمان و دانش آموزان مشاهده کرد. این پاورپوینت به تحلیل این تفاوت ها پرداخته و از طریق مقایسه، ویژگی های موفقیت آمیز هر دو سیستم را به صورت دقیق بررسی می کند.
در این مطالعه تطبیقی، علاوه بر بررسی ساختار نظام های آموزشی، تمرکز ویژه ای بر روی نتایج و شاخص های پیشرفت تحصیلی دو کشور، به ویژه در زمینه ریاضیات و علوم تجربی، خواهد بود. به عنوان مثال، در آزمون های بین المللی TIMSS (تیمز)، سیستم آموزش و پرورش ژاپن همواره جزو کشورهای برتر قرار گرفته و از این نظر می تواند الگوی مناسبی برای بررسی نقاط قوت و ضعف سیستم آموزش و پرورش ایران باشد.
ساختار آموزشی
سیستم اساسی آموزش بر پایه ی ترکیبی از نظام های آموزشی انگلستان، فرانسه و آمریکا قالب ریزی شده و شاید مدل آموزش آمریکا بیشترین تأثیر را داشته است. نظام آموزشی ژاپن به طور کلی از مقاطع آموزشی مختلف به شرح ذیل متشکل می گردد:
- مراکز پیش دبستانی – یک تا سه سال
- مدارس ابتدایی (شوگاکو) – شش سال
- مدارس مقدماتی متوسطه (چوگاکو) – سه سال
- مدارس تکمیلی متوسطه (کوکو؛ کوتای گاکو) – سه سال
- مراکز دانشگاهی – معمولاً 4 سال
آموزش و پرورش ژاپن
کشور کوچک ژاپن در کناره ی اقیانوس آرام طی چند دهه ی اخیر توانسته است خود را به عنوان یکی از امپراتوران تکنولوژی، صنعت و اقتصاد به جهان معرفی نماید. مسلماً منابع نفت و گاز باعث توسعه ی این کشور آتشفشانی و زلزله خیز نشده است بلکه توجه به نیروی انسانی و مدیریت آن، راز توسعه ی ژاپن بوده است.
در مطالعات «تیمز» که درباره ی پیشرفت تحصیلی بیش از ۴۰ کشور جهان و در درس های ریاضی و علوم تجربی انجام گرفته است، ژاپن در این ۲ درس و در تمام مقاطع سنی بین ۳ کشور اول بوده و ایران به همراهی کلمبیا و آفریقای جنوبی در انتهای جدول قرار دارد. همچنین «پروفسور ازرا ووگل» استاد دانشگاه هاروارد در تحقیقات خود به این نتیجه دست یافت که دانش آموزان ژاپنی که دوره ی ابتدایی را در کشور آمریکا گذرانده اند، هنگام بازگشت به کشور خود از همسالان خود در درس های ریاضی و علوم عقب ترند.
نگاهی به ژاپن
کشور آتشفشانی و زلزله خیز ژاپن از ۴ جزیره ی بزرگ و ۳۹۰۰ جزیره ی کوچک تشکیل شده است. مساحت ژاپن ۳۷۸ هزار کیلومتر مربع – کمتر از یک چهارم ایران – و جمعیت آن ۱۲۵ میلیون نفر – یعنی ۲ برابر ایران – است. بیش از ۶۷ درصد این کشور را کوه و جنگل و ۱۵ درصد آن را زمین های کشاورزی فرا گرفته است. این کشور فاقد هرگونه منابع طبیعی مثل نفت و گاز است ولی درآمد سرانه ی مردم آن ۳۸ هزار دلار – ۱۵ برابر ایران – است که این نشانگر آن است که سطح رفاه در این کشور آسیایی از آمریکا و بسیاری از کشورهای اروپایی بالاتر است.
عمر متوسط مردان ژاپنی ۷۸ و عمر متوسط زنان این کشور ۸۵ سال است – ۱۵ سال بیشتر از ایران. دین و آیین مردم ژاپن شینتو و بودایی است و پیروان این آیین ها حدود دو برابر جمعیت ژاپن هستند. زیرا که بیشتر مردم این کشور به هر دو آیین معتقدند. شینتو مجموعه ای از باورهای دیرینه ی ژاپنی هاست که بر اساس آن کلیه ی مظاهر طبیعت مانند کوه و ستاره و دریا خدایگان جداگانه ای دارند و باید پرستش شوند.
طبق آیین شینتو روح انسان بعد از مرگ جاودانه باقی می ماند اما جهان دیگری وجود ندارد. بنابراین پاداش و کیفری هم برای اعمال آدمی نیست. آیین بودایی در اواخر قرن ششم پیش از میلاد – ۲۶۰۰ سال قبل – توسط بودا و در کشور هند پایه گذاری و از طریق چین و کره به ژاپن راه یافت. طبق آیین بودایی روح افراد پس از مرگ به بدن فرد دیگری منتقل می شود و در آنجا برحسب راحتی و سختی زندگی او، به پاداش یا عقاب می رسد. مهم ترین ویژگی مردم ژاپن سخت کوشی، قناعت، نظم و روحیه ی همکاری و مشارکت آنهاست.
تاریخ مدارس ژاپن
تاریخ آموزش و پرورش ژاپن را می شود به دو دوره ی قبل و بعد از «انقلاب میجی» تقسیم کرد. این انقلاب ۲۰ سال بعد از اصلاحات امیرکبیر در سال ۱۸۶۸ میلادی آغاز و ادامه پیدا کرد. تا قبل از این انقلاب ۲ نوع مدرسه در ژاپن بود: «مدارس هانکو» ویژه ی سامورایی ها و «مدارس تراکویا» مخصوص آدم های عادی. در سال ۱۸۷۱ یعنی ۳ سال بعد از انقلاب میجی، آموزش و پرورش ژاپن تأسیس شد.
در سال ۱۸۷۲ تقریباً ۲۸ درصد از افراد لازم التعلیم به مدرسه ی ابتدایی می رفتند و یکصد هزار نفر در دبیرستان ثبت نام کردند. در سال ۱۹۲۰ این میزان به یک میلیون و دویست هزار نفر افزایش پیدا کرد. در سال ۱۹۴۸ آموزش نابینایان اجباری شد. در سال ۱۹۸۶ بیش از ۹۰ درصد کودکان ژاپنی به پیش دبستانی رفتند و ۹۴ درصد دانش آموزان به مرحله ی دوم دبیرستان راه یافتند.
