این پاورپوینت به بررسی تاثیر ارتفاع بر فعالیت های ورزشی از نظر فشار سهمی اکسیژن، دمای هوا، رطوبت، تابش خورشید و Vo2max می پردازد.
مقدمه
افزایش ارتفاع از سطح دریا با تغییراتی چشمگیر در شرایط محیطی همراه است که تأثیر مستقیمی بر فعالیت های ورزشی و عملکرد فیزیولوژیکی انسان دارد. یکی از مهم ترین تغییراتی که با افزایش ارتفاع مشاهده می شود، کاهش تدریجی فشار جو است. این پدیده در کوه های بلند به وضوح دیده می شود؛ به طوری که فشار جو در قله کوه اورست تنها حدود mmHg 250 است، در حالی که فشار استاندارد در سطح دریا حدود mmHg 760 می باشد. این اختلاف قابل توجه در فشار جو باعث تغییراتی اساسی در جذب اکسیژن توسط بدن می شود.
اگرچه درصد گازهای تنفسی موجود در هوا در ارتفاعات تغییر نمی کند و ترکیب هوا همچنان شامل 20.93٪ اکسیژن، 0.03٪ دی اکسید کربن و 79.04٪ نیتروژن است، اما کاهش فشار سهمی اکسیژن در هوا منجر به کاهش انتقال اکسیژن به بافت های بدن می گردد. این مسئله در فعالیت های ورزشی، به ویژه در ارتفاعات بالاتر از 1600 متر، آثار مهمی برجای می گذارد و نیاز به سازگاری های فیزیولوژیکی بیشتری دارد.
دمای هوا نیز در ارتفاعات افزایش یافته کاهش می یابد؛ به طوری که به ازای هر 150 متر افزایش ارتفاع، دما حدود یک درجه سانتی گراد کاهش پیدا می کند. این کاهش دما علاوه بر افزایش مصرف انرژی برای حفظ دمای بدن، می تواند باعث محدود شدن مدت زمان تمرین در فضای باز شود. همچنین، کاهش رطوبت مطلق هوا در ارتفاعات باعث افزایش دفع آب از بدن می شود که با افزایش تعریق، نیاز بدن به مایعات را افزایش می دهد.
افزایش شدت تابش خورشید یکی دیگر از ویژگی های ارتفاع است. در ارتفاعات، به دلیل نازک تر بودن لایه های جو و کاهش میزان رطوبت، تابش مستقیم خورشید شدت بیشتری دارد. این افزایش تابش می تواند خطر آفتاب سوختگی و آسیب های پوستی را در ورزش های فضای باز بیشتر کند و به استفاده از پوشش های محافظتی نیاز داشته باشد.
Vo2max که نشان دهنده حداکثر توانایی بدن در مصرف اکسیژن است، با افزایش ارتفاع کاهش می یابد. این کاهش معمولاً در ارتفاع بالاتر از 1600 متر محسوس تر است؛ به طوری که برای هر 1000 متر افزایش ارتفاع، Vo2max حدود 11 درصد کاهش پیدا می کند. این کاهش تأثیر مستقیم بر عملکرد استقامتی ورزشکاران دارد و توانایی اجرای تمرینات شدید را محدود می کند.
در ارتفاعات پائین تر از 1600 متر، کاهش Vo2max چندان محسوس نیست، اما با عبور از این مرز ارتفاعی، افت عملکرد به ویژه در رشته های هوازی و استقامتی مشهود می شود. از این رو، آگاهی از تأثیرات ارتفاع بر Vo2max و سازوکارهای تطابقی بدن از اهمیت زیادی برخوردار است. این مسئله به تنظیم شدت تمرینات در شرایط ارتفاع کمک می کند.
درک دقیق از ویژگی های محیطی ارتفاع از جمله فشار سهمی، دما، رطوبت و تابش آفتاب و چگونگی تأثیر این عوامل بر پاسخ های فیزیولوژیکی بدن، لازمه بررسی علمی و دقیق اثر ارتفاع بر فعالیت های ورزشی است. این تحلیل ها پایه ای برای طراحی برنامه های تمرینی متناسب با شرایط ارتفاع فراهم می آورند و امکان شناخت دقیق تری از محدودیت ها و ظرفیت های بدن انسان را در این شرایط فراهم می سازند.
