مقاله تیزهوشی و نبوغ در کودکان شامل بررسی تفاوت ها در هوشمندی، شناخت ویژگی های تیزهوشان، علائم و ویژگی ها، نیازهای خاص و مشکلات آنان در تحصیل، برنامه ریزی مناسب برای رشد و پیشرفت، و چالش های مربوط به آینده این کودکان می باشد.
مقدمه
در جامعه، افرادی وجود دارند که در ظاهر با دیگران تفاوت چندانی ندارند، اما از نظر ذهنی به عنوان بدایع آفرینش محسوب می شوند. این افراد دارای توانمندی های ذهنی فوق العاده ای هستند که در درک، فهم، و سرعت انتقال اطلاعات به عنوان یک اعجوبه ظاهر می شوند. ذهن بیدار و اظهار نظر قوی تر، بررسی و بصیرت شگفت آور این افراد، قدرت روانی و توان تفکر بسیار بالا را نشان می دهد. آنها قادرند چیزهایی را درک کنند که برای افراد عادی غیر قابل فهم است، و به این دلیل به آنان باهوش و تیزهوش اطلاق می شود.
برخی از این افراد به عنوان گروهی برگزیده در این دسته بندی ارتقاء می یابند، که در سطح بالاتری از دیگران قرار دارند. این افراد نه تنها در درک و فهم بیشتری برخوردارند، بلکه درخشندگی و زبدگی بیشتری در زندگی خود به نمایش می گذارند. آنها به عنوان نابغه شناخته می شوند و دارای نبوغی هستند که از حدود عادی فراتر می رود.
این نابغه ها در برخی زمینه ها ممکن است رشد بیشتری داشته باشند ولی اهمیت و ارزش کار و تلاش آنان در هر زمینه ای برجسته است. نبوغ درجه بالا در هوش، به عنوان شاهکارهایی که از تربیت و فرآیند رشد ناشی می شوند، اثرگذاری خود را در جوامع و فرهنگ ها می پاشد و به عنوان یک هدیه سرشار از سرشت و مادرزاد، نمی توان آن را به هر کسی هبه کرد.
تفاوتها در هوشمندى
تفاوت ها در هوشمندی افراد، حتی میان اعضای یک خانواده که در یک محیط و با امکانات مشابه متولد شده اند، به وضوح مشاهده می شود. برخی از افراد دارای هوش عادی و طبیعی هستند و جزء اکثریت جمعیت جامعه را تشکیل می دهند. این گروه، که بیش از ۶۶ درصد جمعیت را تشکیل می دهد، در سطحی متوسط از نظر هوش قرار دارد. اما در مقابل، گروه دیگری در سطح هوشی پایین تری قرار دارند و قادر به پیش روی با پیش رفت عادی جامعه نیستند. افراد این گروه به عنوان کندذهن یا عقب مانده ذهنی شناخته می شوند و به آنان مشکلاتی در تربیت و آموزش اجتناب ناپذیر به وجود آمده است.
گروه سوم، افرادی هستند که در سطح هوشی بالاتری قرار دارند و به عنوان افراد باهوش، تیزهوش و حتی نابغه شناخته می شوند. این افراد استثنائی به حساب می آیند و تفکیک آنان از سایر گروه ها در طبقه بندی افراد باهوش اهمیت زیادی دارد. این گروه با داشتن توانمندی های هوشی بالا، می توانند در زمینه های مختلف به عنوان پیشوایان و نخبگان جامعه نقش برجسته ای ایفا کنند. در نهایت، درک از این تفاوت ها در هوشمندی، به ما کمک می کند تا بهتر بفهمیم چگونه افراد در جوامع مختلف در سلسله مراتب هوشمندی جای می گیرند و چگونه می توانیم به هر گروه بهینه ترین فرصت ها را فراهم کنیم.
ملاک ها و معیارها
اینگونه افراد براساس ملاک ها و معیارهائى از دیگران بازشناخته مى شوند. اهمٌ صفات آنها عبارتنداز:
- وسعت اطلاعات و آگاهى از همه امورى که دیده و شنیده اند.
- زبان و بیان قوى تر و بالاتر از حدسنى خود، تاحدى که از خردسالى زبان آورند.
- استدلال و منطق نیرومند ناشى از فکر بگونه اى که بتوانند دیگران را قانع کنند.
- تمایل به مبارزه براى حل مسائل و قوى بودن در مواجهه با آن ها و داراى جرأت و شجاعت بسیار.
- قضاوت بسیار قوى و صائب بگونه اى که نتیجه جریان را زود دریابند و مورد عنایت قرار دهند.
- علاقمندى به جریانات سیاسی، افکار فلسفى و اجتماعى و حل و بحث و نقد آنها.
- ابتکار و جوش وخروش در به ثمررساندن آنها و حتى ابداع سخن،داستان، افسانه و خلاقیت.
- رغبت هاى متلوٌن به گونه اى که در هر موردى اگر بایستند بدان سو گرایش پیدا مى کنند.
- مکالمه حساب شده و حتى انتخاب لغات در سخن گفتن و توانائى داستان گوئى خوب.
- درک و فهم قوى در مطالب شفاهى بگونه اى که در کلاس درس مطلب را مى فهمند و نیازى به مطالعه مجدد ندارند.
- سازش بیشتر و مخصوصاً بازى با آنها، بویژه بازى هاى عقلانى و اندیشیده و حساب شده.
- اعتماد به نفس زیادتر از دیگران بگونه اى که به دیگران کمتر وابسته اند.
- داراى ثبات عاطفى بیشترند طورى که محبت و کینه و خشم و ترسشان نسبتاً از روى حساب است.
- استقلال طلبى فوق العاده اى دارند و حاضر نیستند سر درطاعت دیگران داشته باشند.
- داراى ظرفیت هنرى و ذوقى بالا و برجسته اى هستند اگر در آن وارد شوند توفیقى بدست مى آورند مثل داوین چی.
- داراى توان هدایت و رهبرى هستند و در کلاس و بازى مى توانند بچه ها را به دور خود جمع کنند.
- توان حرکتى – رشدى بسیار خوب و قابل قبول دارند و خواهیم دید از این بابت ضعفى ندارند.
- توان ادامه تحصیل در سطوح بالا حتى در دوره دکترا و انجام کارهاى تخصصى و اجرائى مسأله را دارند.
- توان یادگیرى سریع و توأم با درک و فهم.
شناخت تیزهوشان
برای شناخت تیزهوشان از شیوه های مقدماتی و تست ها استفاده می شود. شیوه های مقدماتی عبارتند از ملاحظه نوع سوالاتی که تیزهوشان از پدر و مادر و اطرافیان در خردسالی می پرسند. همچنین، مشاهده کارهای حیرت آوری که در سنینی انجام می دهند که انتظار چنین اقداماتی از آنها نیست.
این شیوه شامل ملاحظه رأی و نظری است که این افراد در ارتباط با موضوعات مختلف می دهند و نشان از استعداد ابداعی آنها دارد. همچنین، اظهارنظر معلمان که ممکن است توانایی فوق العاده فردی را در کلاس تشخیص دهند، حتی اگر گاهی معلمان آنها را به درستی شناخته نکنند. ملاحظه جریان رشد آنها نیز می تواند در شناخت توانمندی های ذهنی و جسمی آنان مؤثر باشد، به عنوان مثال مشاهده تلفظ کلمات در سنین زودرس یا یادگیری مهارت هایی نظیر راه رفتن و برخی توانایی های زبانی در سنین جوانتر.
تیپ تیزهوشان
تیزهوشان و نوابغ، از تنوع زیادی در شخصیت و ویژگی های ذهنی برخوردارند، که بررسی های مختلف نقش مهمی در اشخاصیت شان را آشکار کرده است. بر اساس بررسی های دانشگاه هاروارد بر روی زندگی دو هزارتن از نوابغ قرون ۴ تا ۰۲ میلادی، این افراد اغلب به عنوان افرادی با ویژگی های لجباز، ساده دل، و حالات کودکانه شناخته شده اند. آنها ممکن است شکاک در برابر امور، مقاوم در مقابل قوانین و ضوابط، و حتی قانون شکن باشند. برخی از آنان ممکن است با بیماری های جسمی مواجه شده باشند و دیدگاه های نوین نسبت به ارتباطات جنسی داشته باشند. همچنین، این افراد به عنوان افرادی با عشق پیشه و احساساتی توصیف شده اند.
تیزهوشان دارای دوراندیشی، سرعت انتقال، ابتکار، خلاقیت، تخیل قوی، تحمل بالا و ظرفیت روانی بسیار بالا هستند. آنها در مقابل مشکلات به خوبی عمل می کنند و قادر به حدس زدن مسائل و پیش بینی امور خوب هستند. تمایل به مطالعه و پیشرفت تحصیلی نیز از ویژگی های مشترک آنان است. بسیاری از این افراد از طبقات اقتصادی بالاتر به علت تأثیر محیط بر تجربیات، غذا و شرایط زندگی شان خارج از حد متوسط قرار دارند. برخی پژوهش ها هم رابطه میان فقر غذایی و کم هوشی را افزایش دهنده متوجه شده اند، که نشان می دهد محیط زندگی نقش بسزایی در تعیین هوشمندی افراد ایفا می کند.
فهرست مطالب
تفاوتها در هوشمندی
شناخت تیزهوشان
آمار تیزهوشان
علائم و ویژگی ها
شکست ها در تحصیل
نیازشان به راهنمایی
ویژگی برنامه ها
خطرات برای کودکان تیزهوش
آینده کودکان تیزهوش
ملاک ها و معیارها
تیپ تیزهوشان
اهمیٌت تیزهوشان
علٌت تیزهوشی
در رابطه با درس و مدرسه
برنامه ریزی برای کودکان تیزهوش
کار و فعالیٌت کودکان تیزهوش
مشکلات کودکان تیزهوش
