این پاورپوینت به بررسی اهمیت حمایت روانی در بلایا، واکنش های روانی، اختلالات روانی و ارزیابی آسیب دیدگان در بحران ها می پردازد.
مقدمه
پدیده های طبیعی و انسانی همچون زلزله، سیل، جنگ و حوادث ناگهانی، تهدیدی جدی برای سلامت روانی افراد محسوب می شوند و آثار عمیقی بر وضعیت روانی جوامع بر جای می گذارند. در چنین شرایطی، مسئله حمایت روانی در بلایا به عنوان یک ضرورت مهم در مدیریت بحران ها مطرح می شود. این رویکرد نه تنها به ابعاد فیزیکی و درمانی بلایا نمی پردازد، بلکه توجه ویژه ای به جنبه های روانی و عاطفی بازماندگان دارد که گاه از خود فاجعه نیز تأثیرگذارتر است.
در طول دهه های گذشته، آمارهای بین المللی نشان می دهند که بیش از دو میلیارد نفر در معرض انواع بلایا قرار گرفته اند. سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده است که میزان تلفات در کشورهای در حال توسعه چندین برابر کشورهای توسعه یافته است. در چنین شرایطی، کشورهایی مانند ایران که در فهرست ده کشور بلاخیز جهان قرار دارند، بیش از پیش نیازمند برنامه ریزی برای حمایت روانی در بلایا هستند. وقوع بیش از هزار زمین لرزه با شدت های مختلف طی یک دهه گذشته، نمونه ای از این ضرورت را نشان می دهد.
نخستین گام در حمایت روانی در بلایا، شناخت واکنش های رایج روانی آسیب دیدگان است. ترس، اضطراب، افسردگی، بی خوابی، و احساس درماندگی، از رایج ترین نشانه هایی هستند که بلافاصله پس از وقوع بحران در افراد دیده می شود. این واکنش ها در صورت نادیده گرفتن، می توانند به اختلالات جدی تری مانند استرس پس از سانحه یا اختلالات اضطرابی مزمن منجر شوند.
کمک های اولیه روان شناختی در چنین شرایطی نقش اساسی در کاهش شدت واکنش های روانی ایفا می کنند. این کمک ها شامل گوش دادن فعال، اطمینان بخشی، برقراری ارتباط امن، و تأمین اطلاعات درست به آسیب دیدگان می باشد. این اقدامات ساده اما مؤثر، باعث ایجاد حس امنیت نسبی و بازگشت تدریجی به شرایط روانی متعادل تر می شود.
اختلالات روانی پس از بلایا می توانند به شکل های مختلفی بروز یابند. از جمله این اختلالات می توان به افسردگی، اضطراب، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)، و همچنین بروز رفتارهای پرخطر مانند سوء مصرف مواد یا پرخاشگری اشاره کرد. همچنین در برخی موارد، مشکلات اجتماعی مانند فروپاشی روابط خانوادگی یا کاهش اعتماد اجتماعی نیز به دنبال بحران ها بروز پیدا می کند.
ارزیابی روانی آسیب دیدگان در مراحل اولیه بحران، بخش حیاتی از فرآیند حمایت روانی به شمار می رود. این ارزیابی ها کمک می کنند تا نیازهای روانی افراد به صورت هدفمند شناسایی شوند و مداخلات متناسب با شرایط فردی و اجتماعی برنامه ریزی گردد. بی توجهی به این مرحله، منجر به تداوم مشکلات و کاهش اثرگذاری مداخلات روانی خواهد شد.
در ساختارهای تخصصی حمایت روانی در بلایا، تیم مراقبت شامل روان شناسان، روان پزشکان، مددکاران اجتماعی و نیروهای آموزش دیده هستند که وظایف مشخصی بر عهده دارند. فعالیت این تیم شامل شناسایی آسیب دیدگان نیازمند، اجرای مداخلات روانی اولیه، ارجاع موارد حاد به مراکز تخصصی و آموزش مهارت های مقابله ای به بازماندگان است. هماهنگی میان اعضای تیم، و کارکرد در چهارچوب اصول علمی و اخلاقی، کلید اثربخشی این فعالیت هاست.
توجه به بهداشت روان در بلایا از اهمیت فزاینده ای برخوردار است. در دنیای مدرن امروز که با پدیده هایی مانند تنهایی اجتماعی، افسردگی، اضطراب های مزمن و آسیب های اجتماعی روبرو هستیم، وقوع یک بلای طبیعی یا انسانی می تواند بحران های روانی را تشدید کند. از این رو، تدوین و اجرای نظام مند برنامه های حمایت روانی در مراحل پیش از بحران، هنگام بحران و پس از آن، ضرورتی انکارناپذیر برای مدیریت جامع بلایا به شمار می آید.
