این پاورپوینت به بررسی معماری ساختمان سلماسی، شناخت آسیب ها، تحلیل موقعیت جغرافیایی مشهد و ارائه طرح های مرمتی هدفمند در این بنای تاریخی می پردازد.
مقدمه
ساختمان های تاریخی هر شهر روایتگر لایه های پنهان هویتی، فرهنگی و اجتماعی آن جامعه هستند و بررسی معماری ساختمان سلماسی نمونه ای بارز از پیوند میان سنت و تاریخ معماری قاجاری در مشهد است. این بنای باارزش در حاشیه خیابان جنت، با ساختاری متقارن، حیاط مرکزی و ایوان های ستون دار شمالی، نمایانگر ویژگی های معماری دوران قاجار می باشد و همچنان عناصر اصیل خود را حفظ کرده است.
شهر مشهد با موقعیتی در دره کشف رود، در دامنه جنوبی کوه های هزار مسجد و در نزدیکی رشته کوه های بینالود قرار دارد. بررسی اقلیم گرم و خشک مشهد، ویژگی هایی چون تابستان های داغ، زمستان های سرد و جریان های غالب هوایی از شمال شرق تا جنوب شرق را آشکار می کند که در طراحی و عملکرد خانه های سنتی این شهر نقش مهمی داشته اند.
بررسی تاریخی خانه سلماسی نشان می دهد که این ساختمان در حدود سال های ۱۳۰۰ هجری شمسی برای خانواده ای اصیل به همین نام احداث شد و تا سال های ۱۳۴۰ محل سکونت آنان بود. سپس تغییراتی در کاربری آن رخ داد و به دبیرستان و آموزشگاه تبدیل شد. این روند نشان دهنده پویایی و چندمنظوره بودن کالبد معماری بنا در گذر زمان است.
نمای شمالی خانه سلماسی، مشرف به خیابان جنت، با سردر کاشی کاری شده و سنتوری های هندسی، تأکیدی بر زیبایی شناسی و دقت در طراحی دارد. نماهای آجرکاری شده، همراه با پنجره های با قوس های تزئینی، معرف پیوند ساختاری و هنری دوره قاجار با نیازهای عملکردی آن زمان هستند.
فضای داخلی ساختمان شامل راهرویی مرکزی، چهار اتاق در طبقه همکف و یک زیرزمین هم پلان است. این الگوی فضایی، نشان دهنده توازن میان نظم معماری و عملکرد کاربردی است که در بناهای تاریخی ایرانی به وفور مشاهده می شود. ایوان ستون دار و ورودی دوطرفه نیز به کارکردهای اجتماعی و مذهبی آن دوره اشاره دارد.
در بخش بیماری شناسی و آسیب شناسی این بنا، فرسایش مصالح در اثر رطوبت، تخریب تزئینات کاشی کاری، نشست پی ها و پوسیدگی در سازه های چوبی مشهود است. این آسیب ها حاصل بی توجهی های چند دهه اخیر هستند که نیاز به مرمت و احیای تخصصی را برجسته می کنند.
طرح مرمتی پیشنهادی برای خانه سلماسی بر پایه اصول مدیریت کارگاه های مرمتی و توالی منطقی عملیات حفاظت شکل گرفته است. در این طرح، بازسازی بخش های اصلی آسیب دیده، احیای تزئینات اصیل و تقویت سازه ای با مصالح سنتی در اولویت قرار دارند.
نقشه های پلان شیب بندی، خطوط برش و مطالعات اقلیمی در کنار تحلیل کاربری های اطراف، نشان می دهند که بنای سلماسی در نقطه ای با ظرفیت های شهری و فرهنگی بالایی قرار دارد. این موقعیت، اهمیت مداخله های هدفمند و علمی را در حفظ و بازآفرینی هویت تاریخی مشهد دوچندان می کند.
خانه سلماسی نه تنها یادگاری از گذشته ای باشکوه است، بلکه نمونه ای از تعامل سازنده میان معماری بومی و اقتضائات جغرافیایی خراسان می باشد. بررسی معماری این ساختمان فرصتی است برای درک بهتر از سنت های ساخت و ساز، زیبایی شناسی دوره قاجار و کاربردهای چندگانه در معماری مسکونی تاریخی ایران.
فهرست مطالب
توالی منطقی فعالیت ها برای ارائه طرح مرمت
موقعیت جغرافیائی شهر مشهد
پیشینه تاریخی شهر مشهد
شناسایی اثر
ارائه بیان تصویری کامل سوژه (مدارک)
شناخت کالبدی بنا
زیبایی شناسی
آسیب شناسی و بیماری شناسی
