مقاله روش های نوین بازیافت زباله در ایران شامل بررسی فناوری های پیشرفته بازیافت، روش های مدیریت پسماند شهری، بازیافت مکانیکی و شیمیایی، نقش تفکیک زباله از مبدا، تاثیر بازیافت بر محیط زیست و اقتصاد چرخه ای، و چالش ها و راهکارهای بهبود فرآیندهای بازیافت می باشد.
بازیافت زباله
در ایران زباله ها یا در خاک دفن شده یا بیشتر در طبیعت، در مناطقی نزدیک شهرها، انبار می شوند تا بعد سوزانده شوند. همه این راه ها برای محیط زیست خطرناک است و باعث فرسایش خاک، آلودگی هوا، زشت کردن طبیعت و نامناسب شدن محیط طبیعی برای حیات وحش می شود.
هم اکنون شهروندان تهرانی، روزانه بیشتر از هفت هزار تن زباله تولید می کنند که هزینه سالانه جمع آوری آن برای شهرداری تهران، حدود ۵۰ میلیارد تومان است. این زباله مقادیر زیادی گاز گلخانه ای دی اکسید کربن تولید می کند و حجم زیادی شیرابه از آن خارج می شود که سبب آلودگی آب های زیرزمینی و خاک است.
همزمان افزایش جمعیت و ازدیاد تولید زباله باعث می شود محل های دفن زباله هر سال بیشتر گسترش یابد. اگر تولید زباله با همین روال ادامه یابد، مدت زیادی طول نخواهد کشید که اراضی اطراف شهرها پر از زباله شده و محلی برای دفن زباله باقی نخواهد ماند.
بازگشت به طبیعت در مورد بسیاری از مواد موجود در زباله مدت ها طول می کشد و این مواد سال ها باعث آلودگی و آسیب به محیط زیست می شوند. شیشه و قوطی های فلزی و به ویژه آلومینیومی صدها سال روی زمین باقی می مانند. کیسه ها و ظروف پلاستیکی امروزه یکی از بزرگ ترین مشکلات زیست محیطی هستند.
پلاستیک غیرقابل تجزیه است و کیسه های نایلونی حدود ۳۰۰ سال در محیط باقی می مانند. کیسه های پلاستیکی همراه باد همه جا پخش می شوند و گاه سر از دریا در می آورند و بلعیده شدن آنها توسط آبزیان سبب مرگ آنها می شود.
چنانچه پلاستیک و نایلون موجود در زباله سوزانده شود، اسید کلریدریک ایجاد می کند که باعث آلودگی هوا می شود و به انسان و دیگر موجودات آسیب می زند.
در عین حال، انباشته شدن زباله در اطراف شهرها شرایط مساعدی برای رشد میکروب ها و تولید و تکثیر حشرات و جانوران موذی نظیر موش ایجاد می کند. مگس که ناقل انواع اسهال، حصبه، وبا و سل است و موش که تکثیر آن بستگی به میزان زباله دارد و تیفوس و طاعون را اشاعه می دهد، در اثر انباشتگی زباله سلامت محیط انسانی را تهدید می کنند.
بعضی زباله های خانگی مثل انواع لامپ های مهتابی و جیوه ای و لوازم الکترونیکی به علت داشتن سرب و جیوه در ترکیب خود خطرناکند. همچنین تعویض خانگی روغن موتور ماشین و جاری کردن آن در فاضلاب شهری به دلیل وجود مواد سمی باعث آلودگی آب ها می شود. یک لیتر روغن موتور می تواند تا یک میلیون لیتر آب سالم را آلوده کند. در حالی که این روغن موتور قابل بازیافت و استفاده مجدد است و می توان آن را به تعویض روغنی ها تحویل داد تا برای تصفیه مجدد تحویل پالایشگاه دهند.
مدیریت زباله های شهری در هر جامعه ای از دغدغه های اصلی دولت به حساب می آید. سیاست هایی که دولت ها برای کاهش زباله در نظر می گیرند شامل کاهش زباله در مبدأ، تفکیک از مبدأ و استفاده مجدد و بازیافت است.
متأسفانه به رغم سود اقتصادی زیاد بازیافت، به علت عدم آموزش و فرهنگ سازی مناسب و کافی در ایران، اغلب خانواده ها زباله هایشان را تفکیک نمی کنند.
بازیافت به آماده سازی مواد برای استفادهٔ مجدد گفته می شود. موادی که معمولاً قابل بازیافت می باشند عبارتند از آهن آلات قراضه، آهن، پلاستیک، شیشه، کاغذ، مقوا، برخی مواد شیمیایی و زباله هایی که به کود کمپوست تبدیل می شوند.
بازیافت از به هدر رفتن منابع سودمند و سرمایه های ملی جلوگیری می کند و مصرف مواد خام و مصرف انرژی را کاهش می دهد. با این کار، تولید گازهای گلخانه ای نیز کاهش می یابد. بازیافت مهم ترین مفهوم در مدیریت پسماند است.
منشأ مواد بازیافتی یا به عبارتی بازیافتنی ها، بیشتر، منازل مسکونی و صنایع هستند. برای آسان تر کردن امر بازیافت معمولاً دو نوع جداسازی مواد صورت می گیرد که «تفکیک در مبدأ» و «تفکیک در مقصد» نام دارند. تفکیک در مبدأ در سطح شهر و خیابان ها و فروشگاه ها از طریق سبدها و سطل های جداسازی مواد انجام می شود ولی برای تفکیک در مقصد مکان ویژه ای به نام مرکز بازیافت مواد در نظر گرفته شده است. در مرکز بازیافت، مواد بازیافتی و غیرقابل بازیابی دسته بندی می شوند. بسیاری از فروشگاه ها و کارخانه های بزرگ مواد زائد مانند قوطی های کنسرو، بطری های شیشه ای و روزنامه های باطله را به منظور بازیافت از مشتری بازخرید می کنند.
