این پاورپوینت به بررسی تئوری گراندد، ویژگی ها، دیدگاه ها، فرایند تحلیل، روش های کدگذاری و ارزیابی کیفیت در پژوهش های مبتنی بر داده ها می پردازد.
مقدمه:
تئوری گراندد یکی از رویکردهای کیفی در تحقیقات اجتماعی و رفتاری است که با هدف تولید نظریه ای نظام مند از دل داده های خام و بدون پیش فرض آغاز می شود. این روش نخستین بار در دهۀ ۱۹۶۰ توسط بارنی گلیزر و آنسلم استراس مطرح شد و از آن زمان به یکی از رویکردهای مهم در تحقیقات علوم انسانی و اجتماعی بدل گشته است. در تئوری گراندد پژوهشگر بدون داشتن فرضیه ای مشخص وارد میدان تحقیق می شود و از طریق مشاهده، مصاحبه یا تحلیل اسناد، داده ها را گردآوری و سپس به استخراج مفاهیم و ساخت نظریه اقدام می کند.
این رویکرد، ترکیبی از استقراء و قیاس را در خود جای داده و پژوهشگر را از مسیر تجربه های واقعی به سوی ساخت نظریه هدایت می کند. فرآیند در تئوری گراندد برخلاف روش های رایج، از داده ها به سمت نظریه حرکت می کند نه بالعکس. به همین دلیل از آن با عنوان نظریه برخاسته از داده ها نیز یاد می شود. استراس در سال ۱۹۸۷ بر اهمیت پیوند دقیق میان مشاهدات تجربی و مفاهیم نظری در این روش تأکید کرد.
از مهم ترین ویژگی های تئوری گراندد، انعطاف پذیری و توانایی آن در برخورد با پیچیدگی های واقعیات اجتماعی است. پژوهشگر در این روش با ذهنی باز و رویکردی مشارکتی به تحلیل داده ها می پردازد. داده ها در قالب کدهای مفهومی استخراج می شوند و از طریق کدگذاری های چند مرحله ای، به ایجاد مقوله ها و نهایتاً ساخت نظریه منتهی می گردند.
مراحل اجرایی در تئوری گراندد معمولاً با انتخاب یک پدیده آغاز می شود. سپس فرایند گردآوری داده ها با رویکردی باز و بدون ساختار اولیه پیگیری می گردد. از مصاحبه های عمیق گرفته تا مشاهدات میدانی، همگی می توانند ابزار گردآوری اطلاعات در این روش باشند. تمرکز اصلی در تئوری گراندد، عمق داده ها و معناهای پنهان در رفتار و گفتار مشارکت کنندگان است.
تحلیل داده ها در تئوری گراندد از طریق سه نوع کدگذاری اصلی صورت می گیرد: کدگذاری باز، محوری و انتخابی. در کدگذاری باز، مفاهیم اولیه از داده ها استخراج می شوند. سپس در مرحله کدگذاری محوری، این مفاهیم به یکدیگر مرتبط شده و مقوله بندی می شوند. در نهایت، کدگذاری انتخابی به انتخاب مقوله ی محوری و تدوین نظریه منتهی می شود.
ارزیابی کیفیت در پژوهش های مبتنی بر تئوری گراندد نیز دارای شاخص های خاص خود است. انسجام نظری، اشباع مفهومی، و انطباق نظریه با داده های تجربی از جمله معیارهای کلیدی در بررسی اعتبار و کیفیت پژوهش های انجام شده با این رویکرد محسوب می شوند. این ارزیابی ها تضمین می کنند که نظریه نهایی نه تنها برگرفته از داده ها است، بلکه توان تبیین واقعیات پیچیده اجتماعی را نیز دارد.
تئوری گراندد با تاکید بر تجربه های واقعی، امکان تحلیل عمیق تر از رفتارها و ساختارهای اجتماعی را فراهم می سازد. در عین حال، مسیر پیش رونده ی آن از داده های خام تا ساخت نظریه ای جامع، فضایی پویا برای شناخت بهتر پدیده ها ایجاد می کند. تحلیل های گام به گام، منظم و منعطف، چارچوبی برای نظریه پردازی فراهم می سازند که در آن هیچ داده ای نادیده گرفته نمی شود.
این روش پژوهشی در کنار وفاداری به داده های میدان، نگاه تحلیلی و نظری را نیز با خود به همراه دارد. تئوری گراندد با عبور از روش های خطی و مکانیکی، پژوهشگر را به درک چندلایه ای از پدیده ها هدایت می کند. این ویژگی ها آن را به ابزاری قوی برای تولید نظریه های بومی، واقع بینانه و مبتنی بر زمینه ی فرهنگی و اجتماعی تبدیل کرده است.
در نتیجه، تئوری گراندد نه تنها یک روش تحلیل داده ها بلکه یک فرآیند فعالِ ساخت نظریه است که بر پایه ی تعامل مستمر میان داده، مفهوم و تبیین بنا شده و از طریق آن می توان به دیدی جامع، منعطف و قابل اتکا از واقعیت های اجتماعی دست یافت.
فهرست مطالب:
زمینه ای یا نظریه برخاسته از داده ها یا نظریه پایه ای
اهداف تئوری زمینه ای
دیدگاهها
ویژگیها
مراحل اجرای پژوهش
روشهای گرد آوری داده ها
فرایند تحلیل
فرایند کدگذاری
کدگذاری باز
کدگذاری محوری
کدگذاری انتخابی
ارزیابی کیفیت در تئوری زمینه ای
