این پاورپوینت به بررسی مفهوم ولایت فقیه، مرجعیت دینی در عصر غیبت، شیوه انتخاب ولی فقیه و وظایف امامت در غیبت بر اساس منابع دینی معتبر می پردازد.
مقدمه :
مفهوم ولایت فقیه از مباحث اساسی در اندیشه سیاسی اسلام شیعی است که به ویژه در دوران غیبت امام معصوم، جایگاه ویژه ای در نظام فکری و دینی یافته است. در این نظام، پیوند ناگسستنی بین دین و سیاست با تکیه بر تداوم مرجعیت دینی و هدایت جامعه از سوی فقیه جامع الشرایط برقرار می گردد. این اندیشه از دل روایت ها و متون معتبر دینی سر برآورده و جایگاه فقیه را در اداره جامعه اسلامی به عنوان جانشین مشروع امام معصوم تبیین می کند.
با توجه به سخن پیامبر اکرم (ص) که می فرماید: «حال کسی که از امام خود دور افتاده و به او دسترسی ندارد، سخت تر از حال یتیمی است که پدر را از دست داده»، روشن می شود که نیاز به راهبری دینی در نبود امام معصوم امری ضروری است. چنین شرایطی ایجاب می کند که شخصی عالم به احکام و دارای صلاحیت دینی، مسئولیت هدایت و مرجعیت را بر عهده گیرد تا امت اسلامی دچار سرگردانی نشود.
در چنین بستری، فقیه واجد شرایط با بهره گیری از علوم اسلامی، آگاهی نسبت به مقتضیات زمان و تعهد کامل به ارزش های الهی، مسئولیت اجرای احکام شریعت و صیانت از دین و مصالح جامعه را بر عهده می گیرد. این وظیفه، نه صرفاً یک مسئولیت فقهی بلکه مسئولیتی اجتماعی، سیاسی و فرهنگی نیز به شمار می رود که بر مبنای اجتهاد و عدالت شکل می گیرد.
مرجعیت دینی در عصر غیبت، امتداد منطقی ولایت معصومین (ع) است و پذیرش آن در اندیشه شیعی، به منزله پذیرش استمرار هدایت الهی در بستر تاریخ تلقی می شود. ولایت فقیه در این چارچوب، نقشی کلیدی در حفظ وحدت جامعه، مقابله با انحراف ها و ایجاد بستری برای اجرای عدالت ایفا می کند. این مرجعیت، تنها جنبه دینی ندارد بلکه ابعاد اجتماعی و سیاسی آن نیز بسیار پررنگ است.
بر اساس متون معتبر، شرایط لازم برای تحقق ولایت فقیه، شامل عدالت، فقاهت، کفایت مدیریتی، شجاعت و آگاهی سیاسی است. تنها فقیهی که این شرایط را داراست، می تواند مسئولیت سنگین رهبری جامعه را به دوش کشد. این معیارها در سخنان امامان شیعه و علمای برجسته بارها مورد تأکید قرار گرفته اند و راه را برای شناخت ولی فقیه هموار ساخته اند.
شیوه انتخاب ولی فقیه نیز در ساختار نظام اسلامی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این انتخاب باید بر اساس شناسایی علمی و اجتهادی از سوی اهل خبره و تأیید آن ها صورت گیرد. در این روند، اجماع نخبگان و متخصصان دینی و سیاسی، مشروعیت این مقام را تضمین کرده و زمینه ساز پذیرش عمومی می گردد.
در دوران غیبت، برقراری حکومتی اسلامی با هدایت ولی فقیه، نه تنها امری ممکن بلکه ضرورتی دینی شمرده می شود. این حکومت باید بر اساس عدالت، قسط، کرامت انسانی و احیای ارزش های اسلامی استوار باشد. فقیه در این ساختار به مثابه پاسدار احکام الهی و نگهبان مصالح مردم عمل می کند و در برابر هیچ قدرتی جز خداوند پاسخ گو نیست.
ولایت فقیه مفهومی ایستا و محدود به زمان خاصی نیست، بلکه در طول تاریخ تشیع به عنوان راهکاری پایدار برای اداره جامعه در غیاب امام معصوم مطرح بوده است. با گذر از شرایط تاریخی گوناگون، این نظریه به شکلی نظام مند درآمده و امروز بخش جدایی ناپذیری از اندیشه های کلان اجتماعی و سیاسی اسلام تلقی می گردد.
در پایان، باید گفت که مفهوم ولایت فقیه پیوندی ژرف با مسئله امامت، مرجعیت و اجرای احکام اسلامی دارد. این نظریه، بر بنیان های عقلانی و دینی استوار است و با تکیه بر اصول اجتهاد، عدالت، مسئولیت پذیری و پاسخ گویی، الگوی نوینی برای هدایت جامعه اسلامی در عصر غیبت ترسیم می کند. چنین ساختاری، هم از منظر دینی ریشه دار است و هم از جهت عملی کارآمدی خود را در مواجهه با مسائل پیچیده عصر حاضر نشان داده است.
فهرست
وظایف و مسئولیت امامت در دوران غیبت؟
مرجعیت دینی و ولایت ظاهری در عصر غیبت
شیوه انتخاب ولی فقیه
اهمیت برقراری حکمت اسلامی در عصر غیبت
