این پاورپوینت به بررسی معماری دوره ی صفوی از منظر شهرسازی، سازه ها، تزئینات و آثار شاخص معماری می پردازد.
مقدمه
معماری دوره ی صفوی از برجسته ترین جلوه های شکوفایی فرهنگی ایران در سده های گذشته به شمار می رود. این شکوفایی در بستری از تحولات اجتماعی، سیاسی و دینی شکل گرفت که با روی کار آمدن شاه اسماعیل اول در سال ۹۰۷ هجری قمری آغاز شد. حکومت صفوی با تکیه بر نهاد دین، موفق شد ساختار قدرت دنیوی خود را مستحکم کند. دین در شکل گیری و استمرار این حکومت نقشی اساسی داشت، اما عناصر فرهنگی و هنری نیز به سرعت رشد یافتند و جایگاه خود را در بطن حکومت پیدا کردند.
رونق هنر در این دوره تنها ناشی از حضور هنرمندان توانمند نبود، بلکه حمایت حاکمان هنردوست و فراهم آمدن فضای آزاد فرهنگی، از عوامل اصلی شکوفایی هنر و معماری صفوی به شمار می آید. ایجاد فرصت های تعامل با هنرمندان و اندیشمندان کشورهای دیگر، باعث گسترش جریان های فکری و هنری شد. در چنین فضایی، معماری به عنوان هنری جامع و نمادین، جایگاه ویژه ای یافت.
معماری صفوی نه تنها با هدف زیباسازی فضاهای شهری بلکه با رویکردی تمدنی و نمادین، گسترش یافت. ساخت مساجد، کاروانسراها، پل ها، مدارس، کاخ ها، باغ ها و کلیساها در سراسر قلمرو صفویان، بازتابی از یک سیاست فرهنگی و شهرسازی بود که به اصفهان، پایتخت صفوی، جلوه ای جهانی بخشید. اصفهان در این دوره به سطحی از شکوه رسید که با شهرهای سمرقند، رم، تیسفون و تخت جمشید مقایسه می شد.
معماری صفوی در سه شاخه عمده جلوه یافت: ساخت های مذهبی نظیر مساجد و مقبره ها، بناهای اداری و سلطنتی همچون کاخ ها، و فضاهای عمومی چون پل ها و بازارها. در کنار این ساختارها، بهره گیری از تزئینات غنی مانند مقرنس، کاشی کاری، گچبری و نقاشی های دیواری، سبب شد معماری این دوره روحی هنری و زیبایی شناسانه یابد.
شهرسازی نیز در عهد صفوی با نگاهی سازمان یافته شکل گرفت. خیابان های عریض، میدان های وسیع، ساخت بازارهای مسقف و رعایت اصول مهندسی در ساخت پل ها و سیستم های آبرسانی از ویژگی های متمایز این دوران بود. میدان نقش جهان نمونه ای بارز از این نبوغ شهرسازی است که همزمان کارکرد سیاسی، اقتصادی و مذهبی داشته است.
تزئینات معماری در دوره صفویه به نقطه ای از بلوغ رسید که در تاریخ هنر ایران کم نظیر است. آمودهای غیرسازه ای، استفاده از رنگ های فیروزه ای و لاجوردی در کاشی کاری، و نیز تلفیق نور و فرم در فضاهای عبادی، همه از عواملی هستند که روح معماری صفوی را زنده می کنند. این تزئینات نه صرفاً برای زیبایی بلکه برای انتقال پیام های معنوی به کار گرفته می شدند.
در کنار شکوفایی معماری، هنرهای دستی نظیر فرش بافی، بافندگی، مینیاتور، تذهیب و جلدسازی نیز هم زمان رشد کردند. این هنرها هم در تزئین بناها و هم در تولید آثار هنری مستقل نقش داشتند. پیوند معماری و هنرهای تزئینی در دوره صفوی به گونه ای رقم خورد که بناها به مثابه نمایشگاه هایی از هنرهای ترکیبی محسوب می شدند.
در پایان، معرفی آثار شاخص این دوران مانند مسجد شاه، مسجد شیخ لطف الله، عالی قاپو، چهل ستون، و پل خواجو نشان می دهد که معماری صفوی نه تنها حاصل دانش فنی معماران بود، بلکه بازتابی از اندیشه های فرهنگی، سیاسی و معنوی آن دوران به شمار می رفت. این آثار، نمادهایی از هویت ایرانی- اسلامی هستند که همچنان در تاریخ معماری جهان می درخشند.
فهرست مطالب:
بخش اول:کلیات معماری صفویه
بخش دوم:شهرسازی
بخش سوم: ساخت و سازه
بخش چهارم:معماری صفویه
الف -معماری مساجد
ب – مقبره ها ومدرسه ها
ج – معماری کاخ ها
بخش پنجم:تزئینات معماری
آمودها (تزیینات یا الحاقات غیرسازه ای (
بخش ششم:هنرهای دستی
الف -بافندگی و قالیچه بافی
ب – فرش
ج – نقاشی
بخش هفتم:معرفی آثار شاخص دوره صفویه
