این پاورپوینت به بررسی ویژگی های اقلیم گرم و مرطوب، موقعیت جغرافیایی، شرایط آب و هوایی، طراحی اقلیمی و جهت گیری ساختمان ها می پردازد.
مقدمه:
اقلیم گرم و مرطوب یکی از شرایط آب و هوایی خاص و منحصربه فرد است که در امتداد نوار ساحلی جنوب ایران گسترش یافته و تأثیرات قابل توجهی بر شیوه های طراحی معماری، سکونت گزینی و ساخت و ساز در این مناطق دارد. این اقلیم از مصب اروند رود در استان خوزستان آغاز شده و تا خلیج گواتر در جنوب شرقی استان سیستان و بلوچستان ادامه می یابد. گستره ای به طول بیش از دو هزار کیلومتر که به طور عمده شامل نواحی ساحلی با آب و هوای خاص می شود.
سواحل جنوبی ایران در این منطقه، تحت تأثیر دریا، دارای رطوبت بسیار بالا و دمای شدید در فصل های گرم سال هستند. تابستان ها در این مناطق طولانی و طاقت فرسا بوده و تنها در ماه های دی و بهمن، هوا تا حدودی خنک می شود. با وجود رطوبت بالا، بارندگی بسیار کم است و این تضاد باعث ایجاد شرایط دشوار برای پوشش گیاهی و کشاورزی گسترده شده است.
خاک این ناحیه غالباً آهکی و نفوذناپذیر بوده و در نبود پوشش گیاهی، بارندگی اندک نیز به صورت روان آب به دریا جریان می یابد. همین مسئله، امکان ذخیره سازی منابع آبی در خاک را کاهش داده و موجب بروز پدیده هایی چون فرسایش خاک و سیلاب های موقتی شده است. این ویژگی ها در مجموع محیطی خشن، اما در عین حال استراتژیک و مهم را شکل داده اند.
در طراحی معماری در اقلیم گرم و مرطوب، هدف اصلی کاهش دمای فضای داخلی ساختمان و کنترل تابش مستقیم خورشید است. ایجاد سایه، جلوگیری از تابش عمود، و نیز بهره گیری از جریان طبیعی هوا برای تهویه، از اصول اساسی طراحی در این مناطق محسوب می شود. استفاده از ایوان، سایه بان های عمیق و پوشش های گیاهی در حیاط داخلی از جمله روش هایی هستند که به تعدیل شرایط محیطی کمک می کنند.
یکی دیگر از نکات مهم در طراحی ساختمان ها در اقلیم گرم و مرطوب، جهت گیری صحیح بناها است. با توجه به مسیر حرکت خورشید و شدت تابش آن، بهترین جهت برای استقرار ساختمان ها در این اقلیم، زاویه ای بین ۵ درجه جنوب غربی تا ۱۵ درجه جنوب شرقی است که در این میان، زاویه ۵ درجه جنوب شرقی به عنوان بهترین گزینه شناخته می شود. این جهت گیری سبب می شود نور خورشید در ساعات مختلف روز با شدت کمتری به بدنه اصلی ساختمان برخورد کند.
از لحاظ کالبدی، ساختمان های سنتی در این اقلیم غالباً دارای دیوارهای ضخیم و بازشوهای محدود هستند که مانع ورود گرمای زیاد به داخل فضا می شود. همچنین در معماری سنتی این مناطق، استفاده از مصالح محلی مانند گل و خشت با خاصیت عایق بندی بالا، راهکاری مناسب برای مقابله با شرایط اقلیمی به شمار می رود. سقف های شیب دار و استفاده از بادگیر نیز در برخی نقاط این اقلیم برای افزایش جریان هوا و خنک سازی محیط کاربرد داشته اند.
ترکیب این راهکارهای بومی با فناوری های نوین و مصالح امروزی، می تواند در ارائه مدل های مؤثر و پایدار طراحی اقلیمی در مناطق گرم و مرطوب مؤثر واقع شود. درک صحیح از الگوهای اقلیمی، رفتار خورشید، جهت بادها و ویژگی های خاک، پایه ای برای توسعه پایدار و متناسب با بوم شناسی منطقه در نظر گرفته می شود.
