این پاورپوینت به بررسی اصلاح ژنتیکی آفتابگردان زراعی، بهبود عملکرد و مقاومت آن در برابر تنش های زیستی و غیرزیستی پرداخته و روش های اصلاحی را معرفی می کند.
مقدمه:
آفتابگردان زراعی یکی از مهم ترین گیاهان روغنی در جهان است که به دلیل کیفیت بالای روغن و تطبیق پذیری با شرایط اقلیمی مختلف، در بسیاری از کشورها کشت می شود. اصلاح ژنتیکی این گیاه نقش مهمی در افزایش عملکرد، بهبود کیفیت روغن و مقاومت در برابر عوامل تنش زای محیطی دارد. از آنجا که آفتابگردان تحت تأثیر تنش های زیستی مانند بیماری ها و آفات و همچنین تنش های غیرزیستی مانند خشکی و شوری قرار دارد، توسعه روش های اصلاحی نوین می تواند تأثیر چشمگیری بر پایداری تولید و افزایش بهره وری آن داشته باشد.
فرآیند اصلاح آفتابگردان شامل استفاده از تکنیک های کلاسیک و مدرن اصلاح نباتات است که از طریق انتخاب ژنوتیپ های برتر، به نژادی و مهندسی ژنتیک انجام می شود. در روش های سنتی، گزینش توده ای و دورگ گیری میان ژنوتیپ های مختلف برای دستیابی به صفات مطلوب مورد استفاده قرار می گیرد. در مقابل، روش های مدرن مانند اصلاح به کمک نشانگرهای مولکولی و ویرایش ژنی، دقت و سرعت اصلاح را به میزان قابل توجهی افزایش داده اند.
یکی از اهداف اصلی اصلاح آفتابگردان، افزایش مقاومت آن در برابر بیماری های قارچی و ویروسی است. بیماری هایی مانند سفیدک کرکی و پوسیدگی ساقه از مهم ترین عوامل محدودکننده تولید محسوب می شوند. از این رو، شناسایی و انتقال ژن های مقاوم از منابع ژنتیکی بومی و وحشی به ارقام زراعی، یکی از راهکارهای مؤثر در کنترل این بیماری ها است. علاوه بر این، بهبود ویژگی های فیزیولوژیکی گیاه در برابر تنش های محیطی مانند کم آبی و شوری، از دیگر اهداف مهم برنامه های اصلاحی محسوب می شود.
بهینه سازی ترکیب اسیدهای چرب روغن آفتابگردان نیز از دیگر جنبه های اصلاح این گیاه است. روغن آفتابگردان به طور طبیعی سرشار از اسیدهای چرب غیر اشباع بوده و برای تغذیه انسان مناسب است، اما اصلاح ژنتیکی می تواند ترکیب این اسیدها را بهینه سازی کرده و پایداری روغن را در برابر اکسیداسیون افزایش دهد. در این راستا، بهره گیری از روش های اصلاحی مدرن مانند دست ورزی ژنتیکی و فناوری RNAi به توسعه ارقام با کیفیت روغن بهبود یافته منجر شده است.
توسعه فناوری های جدید در حوزه زیست فناوری گیاهی، افق های تازه ای برای اصلاح آفتابگردان زراعی گشوده است. با بهره گیری از روش های نوین و استفاده از منابع ژنتیکی متنوع، امکان تولید ارقامی با عملکرد بالا، مقاومت به تنش ها و ویژگی های کیفی برتر فراهم شده است. این دستاوردها می توانند نقشی مؤثر در پایداری تولید و افزایش بهره وری این محصول استراتژیک ایفا کنند.
