این پاورپوینت به بررسی تعریف، فرضیات، دیدگاه ها، نقش حسابداری در قراردادها و انتقادات وارد بر تئوری اثباتی حسابداری می پردازد.
مقدمه:
تئوری اثباتی حسابداری یکی از مباحث بنیادین در حوزه تئوری های حسابداری محسوب می شود که با هدف تبیین رفتار واقعی استفاده کنندگان اطلاعات حسابداری و چگونگی تأثیر محیط اقتصادی بر تصمیم های حسابداری توسعه یافته است. برخلاف تئوری های هنجاری که به دنبال تجویز روش های برتر برای گزارشگری مالی هستند، تئوری اثباتی تلاش دارد روابط موجود در رفتار حسابداران و نهادها را به صورت تجربی و بر اساس شواهد بررسی کند. این تئوری، به ویژه در نیمه دوم قرن بیستم، با استفاده از روش های آماری و تحلیل داده های بازار سرمایه رشد قابل توجهی داشته است.
در بررسی خاستگاه تئوری اثباتی حسابداری، نقش بازار سرمایه و تئوری نمایندگی بسیار پررنگ است. تحقیقات انجام شده در بازار سرمایه که نشان دهنده واکنش های قابل پیش بینی سرمایه گذاران به اطلاعات مالی بودند، پایه گذار بخش مهمی از ادبیات اثباتی شدند. همچنین، تئوری نمایندگی با تحلیل روابط میان مالکان و مدیران، چارچوبی فراهم آورد که در آن حسابداری به عنوان ابزار اصلی کنترل و نظارت بر عملکرد مدیران مطرح می شود. تعریف کلاسیک جنسن و مک لین از رابطه نمایندگی نیز از عناصر کلیدی در شکل گیری این تئوری است.
در قالب تئوری اثباتی، مجموعه ای از فرضیات برای توضیح رفتار مدیران و شرکت ها ارائه شده اند که شامل فرضیات بدهی، پاداش و هزینه های سیاسی هستند. هر یک از این فرضیات نشان دهنده مسیرهای بالقوه ای است که مدیران ممکن است به منظور حداکثرسازی منافع شخصی خود از گزارشگری مالی بهره ببرند. از جمله این مسیرها می توان به تغییر روش های حسابداری، انتخاب زمان بندی شناسایی درآمد و هزینه یا ارائه اطلاعات به شیوه ای خاص اشاره کرد.
تئوری اثباتی همچنین دیدگاه های مختلفی نسبت به رفتار مدیران ارائه می دهد. دیدگاه کارایی بیان می کند که روش های حسابداری انتخاب شده به گونه ای طراحی شده اند که کارایی قراردادها را افزایش دهند، در حالی که دیدگاه فرصت طلبی بر بهره برداری مدیران از اطلاعات حسابداری برای دستیابی به منافع شخصی تأکید دارد. این دیدگاه ها، پایه ای برای تحلیل نحوه واکنش مدیران در مواجهه با قراردادهای بدهی و طرح های پاداش فراهم می کنند.
نقش حسابداری در قراردادهای بدهی و ساختار پاداش، به عنوان یکی از محوری ترین مباحث تئوری اثباتی، بیانگر آن است که چگونه گزارش های مالی می توانند ابزاری برای اجرای کنترل های قراردادی و تنظیم روابط نمایندگی باشند. مدیران برای کاهش هزینه های نمایندگی و دستیابی به شرایط مطلوب تر در قراردادهای مالی، ممکن است انگیزه هایی برای دستکاری ارقام حسابداری داشته باشند. این انگیزه ها در بستر طرح های پاداش مبتنی بر حسابداری یا مبتنی بر بازار تحلیل می شوند.
نقش حسابرسان در این میان برجسته است؛ زیرا با ایفای نقش ناظر خارجی، می توانند تا حدی از سوء استفاده های احتمالی در گزارشگری مالی جلوگیری کنند. در کنار این عوامل، فشارهای سیاسی و اقدامات سیاستمداران نیز می توانند منجر به تغییر در رفتار گزارشگری شرکت ها شوند. این فشارها به ویژه در صنایع بزرگ و با تأثیرگذاری اقتصادی بالا، نمود بیشتری دارند و موجب شکل گیری انگیزه های سیاسی برای دستکاری نتایج مالی می شوند.
با وجود مزایای تحلیلی این تئوری، انتقادات جدی نیز به آن وارد شده است. برخی از این انتقادات مربوط به پیش فرض عقلانیت کامل بازیگران، نادیده گرفتن نقش اخلاق و مسئولیت اجتماعی در رفتار مدیران و همچنین تمرکز بیش از اندازه بر انگیزه های شخصی است. با این حال، تئوری اثباتی همچنان جایگاه مهمی در تبیین رفتار واقعی شرکت ها و نحوه عملکرد سیستم های حسابداری در فضای اقتصادی دارد.
تئوری اثباتی حسابداری با اتکا به شواهد تجربی و چارچوب های نظری قوی، توانسته است الگویی تحلیلی برای درک عملکرد نهادهای اقتصادی و نحوه استفاده از اطلاعات حسابداری ارائه دهد. این تئوری همچنان در حال تکامل است و بررسی آن، شناختی دقیق تر از تعاملات میان عوامل اقتصادی، اطلاعات مالی و ساختارهای نهادی را فراهم می سازد.
فهرست مطالب
تعریف تئوری اثباتی حسابداری
تفاوت تئوری اثباتی و تئوری هنجاری
فرضیات زیربنایی تئوری اثباتی حسابداری
منشاء تئوری اثباتی حسابداری
منشاء تئوری اثباتی حسابداری ـ تحقیقات بازار سرمایه
منشاء تئوری اثباتی حسابداری ـ تئوری نمایندگی
تعریف جنسن و مک لین (1976) از رابطه نمایندگی
نقش حسابداری در قراردادها
فرضیات طرح پاداش
فرضیات بدهی
فرضیات هزینه سیاسی
دو دیدگاه پذیرفته شده توسط تحقیقات تئوری اثباتی حسابداری
دیدگاه کارایی
دیدگاه فرصت طلبی
قراردادهای مالک / مدیر
روش های پاداش دادن به مدیران
طرح های پاداش
طرحهای پاداش مبتنی بر حسابداری
انگیزه های دستکاری ارقام حسابداری
انگیزه های دستکاری ارقام حسابداری ـ شواهد
طرح های پاداش مبتنی بر بازار
انتخاب طرح های پاداش مبتنی بر حسابداری در برابر طرح های پاداش مبتنی بر بازار
هزینه های نمایندگی وام
استفاده از قراردادهای بدهی
قراردادهای بدهی ـ انگیزه مدیران برای دستکاری سود
نقش حسابرسان خارجی
هزینه های سیاسی
اقدامات سیاسی افراد
اقدامات سیاستمداران
انتقادات به تئوری اثباتی حسابداری
