این پاورپوینت به بررسی نظریه کارکردگرایی پارسونز، مدل AGIL، خرده سیستم ها و نقش های ساختاری در ثبات نظام اجتماعی می پردازد.
مقدمه
نظریه کارکردگرایی پارسونز، یکی از نظام مندترین و تأثیرگذارترین دیدگاه های نظری در جامعه شناسی ساختاری ـ کارکردی محسوب می شود که با تکیه بر مفاهیم نظم، تعادل و کارکرد اجتماعی، به تحلیل چگونگی انسجام و تداوم جوامع انسانی می پردازد. تالکوت پارسونز، با ارائه این نظریه، تلاش کرد تا مدلی جامع برای درک پویایی ساختارهای اجتماعی و نحوه عملکرد نهادها در جهت حفظ ثبات و نظم کلان اجتماعی ارائه دهد. در این نظریه، جامعه همانند یک ارگانیسم زنده تلقی می شود که اجزا و نهادهای آن، هر یک نقشی مشخص در کارکرد کل سیستم دارند.
پارسونز برای تحلیل نظام های اجتماعی، مدل عملکردی AGIL را معرفی کرد. این مدل بر پایه چهار نیاز اساسی هر نظام اجتماعی استوار است: تطبیق با محیط (Adaptation)، هدف گذاری و دستیابی به هدف (Goal Attainment)، یکپارچگی (Integration)، و حفظ الگوهای فرهنگی و انگیزشی (Latency). به باور پارسونز، این چهار کارکرد بنیادی باید توسط خرده سیستم های خاصی در جامعه انجام شوند تا پایداری اجتماعی ممکن گردد. مدل AGIL به عنوان ساختاری تحلیلی، مبنای درک روابط میان نهادها و ایفای نقش های آن ها در جامعه را فراهم می کند.
نظریه کارکردگرایی پارسونز بر مفروضاتی استوار است که نظم اجتماعی را ناشی از وفاق ارزشی، کارکرد متقابل نهادها، و ایفای نقش های مکمل توسط اجزای ساختار اجتماعی می داند. از این دیدگاه، هرگونه تغییر یا بی نظمی در یکی از اجزای سیستم، ممکن است تعادل کل جامعه را تهدید کند؛ مگر آنکه نهادهای دیگر با سازگاری و تعدیل وظایف، ثبات از دست رفته را احیا کنند. این تفسیر از نظم و پیوستگی اجتماعی، تحلیل دقیق تری از کارکردهای نهان و آشکار پدیده های اجتماعی فراهم می سازد.
در این نظریه، جامعه به عنوان یک کل منسجم در نظر گرفته می شود که هر بخش، برای بقاء و انسجام آن ضروری است. نهادهایی نظیر خانواده، آموزش، دین، اقتصاد و سیاست، اجزای حیاتی این کل به شمار می آیند. عملکرد این نهادها، نه تنها در خدمت نیازهای فردی، بلکه در جهت حفظ ساختار کلان اجتماعی تعریف می شود. پارسونز بر این باور بود که اختلال در کارکرد یکی از این نهادها، موجب اختلال در نظم اجتماعی شده و در نهایت ممکن است موجب واگرایی و ناپایداری گردد.
از دیدگاه پارسونز، برای حفظ انسجام اجتماعی، سازوکارهایی نظیر جامعه پذیری، کنترل اجتماعی و نهادهای تنظیم کننده هنجارها نقش اساسی ایفا می کنند. این سازوکارها از طریق الگوهای فرهنگی، هنجارها و ارزش های مشترک، پیوند میان افراد و ساختارهای اجتماعی را تحکیم می بخشند. بدین ترتیب، پایداری جامعه نتیجه هماهنگی میان ساختارها و ارزش هاست، که در آن اجزای مختلف در ایفای وظایف خود نقش هایی سازگار و مکمل ایفا می کنند.
نظریه کارکردگرایی پارسونز، اگرچه تمرکز خود را بر نظم و ثبات اجتماعی قرار داده، اما با رویکردی سیستماتیک به تبیین چگونگی پویایی درونی نهادها و واکنش های آن ها به تغییرات محیطی نیز می پردازد. او در طرح تعادل پویا، معتقد است که نظام اجتماعی در صورت مواجهه با بحران ها، از طریق تنظیمات داخلی و بازتعریف نقش ها، مجدداً به وضعیت تعادل باز می گردد. این تحلیل، چارچوبی منسجم برای درک پایداری ساختاری در مواجهه با تحولات بیرونی فراهم می کند.
فهرست مطالب
مقدمه
کارکردگرایی پارسونز
پیش نیازهای کارکردی نظام اجتماعی
اصول و پیش فرض های پارسونز در طرح نظریه
خرده سیستم
طراح AGIL
طراح مدل بین مبادله ای
جایگاه نظریه تعادل و متغیر پارسونز
پایان
